6 września br. wejdzie w życie Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa zmieniające rozporządzenie w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (DzU z 2016 r. poz. 1301).
Omawiana nowelizacja przepisów ma fundamentalne znaczenie dla całej branży wodociągowo-kanalizacyjnej. Dzięki wprowadzonym zmianom dojdzie do zakończenia sporów interpretacyjnych związanych z uwzględnianiem w taryfach za wodę amortyzacji środków trwałych finansowanych z funduszy unijnych.
Niefortunne zapisy dotychczasowego rozporządzenia taryfowego
Istota analizowanego problemu dotyczy możliwości uwzględniania w taryfach za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków amortyzacji od środków trwałych sfinansowanych z dotacji, w tym z dotacji pochodzących ze środków Unii Europejskiej (UE). Źródłem tych wątpliwości jest treść § 7 ust. 3-5 rozporządzenia taryfowego z 28 czerwca 2006 r.1. Zgodnie z § 7 ust. 3 tego rozporządzenia, inwestycje modernizacyjno-rozwojowe i ochrony środowiska przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne realizuje w szczególności: ze środków własnych, z kredytów lub pożyczek, z dotacji lub subwencji udzielonych przez instytucje dysponujące środkami finansowymi na inwestycje infrastrukturalne i ochrony środowiska. Co więcej, § 7 ust. 4 rozporządzenia taryfowego stanowił dotychczas, że koszty świadczenia usług wodociągowych i kanalizacyjnych obciąża się kosztami inwestycji finansowanych ze środków własnych, w tym z kredytów lub pożyczek spłacanych przez przedsiębiorstwo.
Na tle powyższych regulacji pojawiły się dwie ścieżki interpretacyjne. Pierwszą z nich podążały przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, zainteresowane uwzględnianiem tych kosztów w taryfach za wodę. Ich zdaniem ujmowanie tych kosztów w taryfach jest zgodne z sensem ekonomicznym amortyzacji, bez względu na to czy inwestycje są realizowane ze środków własnych czy zewnętrznych. Przedstawiciele branży wod-kan podnosili przy tym, że brak uwzględniania tego rodzaju kosztów w taryfach stawia pod znakiem zapytania możliwość odtworzenia sieci, które powstały przy użyciu tych środków. Zwolennicy tej koncepcji wskazywali również, że art. 23 ust. 2 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tj. DzU z 2015 r. poz. 139, ze zm.), stanowiący postawę do wydania rozporządzenia z 2006 r., wymienia wśród podstaw ustalania niezbędnych przychodów koszty eksploatacji i utrzymania, w tym amortyzację lub wartości umorzenia, bez różnicowania co do źródeł finansowania środków trwałych.
Powyższe stanowisko było jednak kwestionowane przez niektóre gminy, czego wyrazem były uchwały rad gminy o odmowie przyjęcia taryf za wodę przedkładanych przez przedsiębiorstwa wod-kan. Ich zdaniem należało bowiem przyjmować restrykcyjną wykładnię przepisów rozporządzenia z 2006 r., które przewidują uwzględnianie jako kosztu jedynie takich inwestycji, które były finansowane ze środków własnych.
Stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego
Sądy administracyjne w zdecydowanej większości przyjmowały wykładnię niekorzystną dla przedsiębiorstw wod-kan. Kluczowe znaczenie miał przy tym wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) z 24 lutego 2016 r. (sygn. akt II OSK 178/16), w którym potwierdzona została dotychczasowa linia orzecznicza sądów administracyjnych. Zgodnie z nią uwzględnianie w taryfach za wodę amortyzacji od środków trwałych sfinansowanych z dotacji, w tym z dotacji ze środków unijnych, jest niedopuszczalne. Rozstrzygnięcie w tym zakresie NSA oparł na literalnym brzmieniu § 7 ust. 3 i 4 rozporządzenia z 2006 r. W ocenie Sądu powołanie tych przepisów było wystarczające do podjęcia uchwały o odmowie zatwierdzenia taryf (podobne rozstrzygnięcia zapadły w wyrokach Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 10 kwietnia 2014 r., sygn. akt II SA/Wr 69/14, oraz z 30 grudnia 2014 r., sygn. akt II SA/Wr 711/14, II SA/Wr 712/14 i II SA/Wr 713/14).
W konsekwencji przyjęcia powyższej wykładni przepisów rozporządzenia taryfowego, jako koszt świadczenia usług wodociągowo-kanalizacyjnych w taryfach mogła być zaliczana jedynie amortyzacja środków trwałych, które powstały ze środków własnych, w tym kredytów i pożyczek spłacanych przez poszczególne przedsiębiorstwa wod-kan. Niemożliwe było natomiast ujęcie w taryfach kosztów amortyzacji od środków trwałych sfinansowanych ze środków UE. W praktyce natomiast środki unijne miały znaczny udział w całości nakładów poniesionych na rozwój sieci wodociągowo-kanalizacyjnych oraz niezbędnych do jej funkcjonowania instalacji.
Nowelizacja rozporządzenia taryfowego
Powyższą sytuację rozwiązuje nowelizacja rozporządzenia taryfowego z 11 sierpnia br. Jak wskazali projektodawcy przedmiotowego rozporządzenia, uwzględnianie amortyzacji środków trwałych finansowanych ze środków europejskich w taryfach za usługi wodociągowo-kanalizacyjne jest niezbędne dla zachowania zgodności z zasadą pełnego zwrotu kosztów, wynikającej z zasady „zanieczyszczający płaci”. Zasada ta jest natomiast jedną z głównych zasad wspólnotowej polityki w zakresie ochrony środowiska (art. 191 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu UE) i ma zastosowanie na całym terytorium Wspólnoty. Ponadto zgodnie z art. 9 Ramowej Dyrektywy Wodnej (2000/60/WE) Parlamentu Europejskiego i Rady, „państwa członkowskie uwzględniają zasadę zwrotu kosztów usług wodnych, włączając koszty ekologiczne i materiałowe, w szczególności zgodnie z zasadą <<zanieczyszczający płaci>>”.
Wobec powyższego nowelizacja rozporządzenia taryfowego przewiduje zmianę § 6 rozporządzenia z 2006 r. Mianowicie, zgodnie z nowym brzmieniem tego przepisu przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne ustala niezbędne przychody dla potrzeb obliczenia taryfowych cen i stawek opłat planowanych na rok obowiązywania taryf, uwzględniając w szczególności koszty eksploatacji i utrzymania, w tym: „amortyzację lub odpisy umorzeniowe ustalane zgodnie z przepisami o rachunkowości od wartości początkowej środków trwałych niezależnie od źródeł ich finansowania”.
Ponadto, w wyniku nowelizacji rozporządzenia taryfowego dojdzie do uchylenia obowiązującego obecnie § 7 ust. 3 i 4. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu rozporządzenia „upoważnienie ustawowe nie wymaga bowiem wskazywania źródeł finansowania inwestycji modernizacyjno-rozwojowych i ochrony środowiska, o czym stanowi § 7 ust. 3. Koszty wynikające z inwestycji określa § 7 ust. 2”. Rozporządzenie z 11 sierpnia 2016 r. zawiera również zmianę § 9 ust. 3, która ma charakter doprecyzowująco-porządkujący.
Przepisy przejściowe
Nowe przepisy rozporządzenia taryfowego wejdą w życie 6 września br. Należy jednak zwrócić uwagę na przepisy temporalne. I tak, do wniosków o zatwierdzenie taryf przedstawionych wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) przed dniem wejścia w życie przedmiotowego rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe. Co jednak istotne, na wniosek przedsiębiorstwa wod-kan złożony radzie gminy i wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) do wniosku, o którym mowa powyżej, stosuje się przepisy nowe.
Jeśli zatem przedsiębiorstwo wod-kan złożyło przed 6 września 2016 r. wniosek o zatwierdzenie taryfy i jednocześnie jest zainteresowane stosowaniem nowych przepisów, powinno przedłożyć stosowny wniosek radzie gminy i wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta).
Źródło:
- Rozporządzenie Ministra Budownictwa w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków z dnia 28 czerwca 2006 r. (Dz.U. z 2006 r. Nr 127, poz. 886).
fot. na otwarcie sozosfera.pl
