Komisja Europejska (KE) poinformowała, że opublikowała trzeci przegląd wdrażania polityki ochrony środowiska, który jest kluczowym narzędziem sprawozdawczym wspierającym egzekwowanie przepisów w zakresie ochrony środowiska i podnoszącym świadomość na temat znaczenia wdrażania prawa z tej dziedziny. Organ unijny podkreśla, że zniwelowanie luki między decyzjami podejmowanymi na szczeblu Unii Europejskiej (UE), a tym, co jest faktycznie wdrażane w terenie, ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia obywatelom dobrych wyników w zakresie ochrony środowiska oraz utrzymania równych warunków działania dla przedsiębiorstw przy jednoczesnym tworzeniu możliwości rozwoju gospodarczego.
Wdrażanie polityki ochrony środowiska – przegląd, który jest wezwaniem do działania
– Tegoroczny przegląd wdrażania polityki ochrony środowiska jest wezwaniem do działania. Chociaż od czasu poprzedniego przeglądu odnotowano postępy w niektórych obszarach, jestem zaniepokojony faktem, że na innych polach luka we wdrażaniu wciąż się pogłębia, co sprawia, że jesteśmy bardziej narażeni na zanieczyszczenie środowiska i związane z nim zagrożenia. Analiza ta dostarcza państwom członkowskim narzędzi i informacji potrzebnych im do poprawy wdrażania i lepszej ochrony naszego zdrowia i środowiska. Dobrze ją wykorzystajmy! – zaapelował Virginijus Sinkevičius, komisarz ds. środowiska, oceanów i rybołówstwa.
W obecnym przeglądzie wdrażania polityki ochrony środowiska przedstawiono wnioski i wspólne tendencje na szczeblu UE, opierając się na 27 sprawozdaniach krajowych, przedstawiających aktualną sytuację we wdrażaniu unijnego prawa ochrony środowiska. Zawiera on mnóstwo informacji na temat tego, jak rządy państw unijnych chronią jakość powietrza, którym oddychają ich obywatele, wodę, którą piją, i przyrodę, z której korzystają. Ponadto w przeglądzie określono priorytetowe działania na rzecz poprawy sytuacji w każdym państwie członkowskim – podkreśla KE.
Wdrażanie polityki ochrony środowiska i najważniejsze wyzwania: bioróżnorodność i woda
Komisja podkreśla, że na terenie Wspólnoty wciąż zmniejsza się bioróżnorodność. Półnaturalne murawy, torfowiska, grzęzawiska i mokradła to siedliska, które zostały ocenione jako będące w najgorszym stanie w całej UE. Poważnie zagrożone są lasy są, a większość państw członkowskich nadal musi przyśpieszyć wysiłki na rzecz ukończenia tworzenia swoich sieci Natura 2000.
Problemy widoczne są także w obszarze gospodarowania wodą, gdzie postępy na drodze do osiągnięcia dobrego stanu jednolitych części wód są powolne, a niektóre państwa członkowskie zbyt późno przyjmują kluczowe instrumenty służące rozwiązaniu tego problemu, w szczególności plany gospodarowania wodami w dorzeczu. Komisja podkreśla przy tym, że państwa członkowskie są zobowiązane do terminowego przyjęcia planów zarządzania ryzykiem powodziowym, w celu lepszego zarządzania tym ryzykiem. Ponadto przepisy wykonawcze dotyczące wody pitnej w kilku krajach nadal budzą obawy. Jednocześnie pomimo dostępności funduszy unijnych wdrażanie przepisów UE dotyczących ograniczania emisji azotanów i oczyszczania ścieków komunalnych jest powolne ze względu na nieodpowiednie planowanie i infrastrukturę.
Wdrażanie polityki ochrony środowiska a gospodarka o obiegu zamkniętym
Chociaż większość państw członkowskich posiada krajowe strategie i plany działania dotyczące gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ), to istnieją znaczne różnice między wskaźnikami efektywności wykorzystania zasobów w państwach członkowskich a wskaźnikami powtórnego wykorzystania materiałów – zwraca uwagę KE. Wskaźniki efektywności wykorzystania zasobów mierzą, na ile skutecznie gospodarka wykorzystuje zasoby do produkcji, podczas gdy wskaźniki powtórnego wykorzystania materiałów mierzą udział materiałów odzyskanych i ponownie wprowadzonych do gospodarki. Według KE, potrzebne są dalsze działania w celu zwiększenia potencjału w zakresie recyklingu tworzyw sztucznych, materiałów budowlanych i tekstyliów. Według KE, ważnym wyzwaniem we wszystkich państwach członkowskich pozostaje zapobieganie powstawaniu odpadów, a w niektórych państwach nadal istnieje potrzeba rozwiązania problemu składowisk niespełniających norm.
Zanieczyszczenie powietrza – poważne zagrożenie dla zdrowia Europejczyków
Według KE, poważne zagrożenie dla zdrowia Europejczyków nadal stanowi zanieczyszczenie powietrza. Państwa członkowskie muszą spełniać wymogi dotyczące monitorowania jakości powietrza w sposób systematyczny i spójny, aby lepiej egzekwować działania na rzecz czystego powietrza na szczeblu krajowym i unijnym. Osiągnięcie zgodności wymaga rygorystycznych środków, w szczególności przejścia na mobilność zgodną z zasadami zrównoważonego rozwoju napędzaną przez odnawialne źródła energii (OZE), wprowadzenia niskoemisyjnych technik rolniczych, w tym w odniesieniu do zwierząt gospodarskich, obornika i nawozów.
Komisja Europejska ocenia, że ogólnie rzecz biorąc, w całej UE poziom wdrożenia przepisów dotyczących klimatu jest dobry. Obecnie ważne jest uzgodnienie i wdrożenie pakietu środków służących osiągnięciu celu 55% do 2030 r. określonego w prawie o klimacie. Aby sprostać trudnym realiom związanym z coraz większymi skutkami zmian klimatu należy jednak zintensyfikować wysiłki w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu w każdym państwie członkowskim i na szczeblu UE – dodaje KE. Odpowiednie działania mające na celu zapobieganie szkodom powodowanym przez zmianę klimatu lub ich minimalizowanie przynoszą znaczne korzyści gospodarcze, środowiskowe i społeczne – dodaje Komisja.
Czynniki wspierające wdrażanie polityki ochrony środowiska
Komisja wskazuje także na czynniki wspierające wdrażanie polityki ochrony środowiska i zaznacza, iż wiele państw członkowskich musi zapewnić dostępność większego finansowania w celu pokrycia potrzeb inwestycyjnych we wszystkich celach i priorytetach środowiskowych. W niniejszym przeglądzie wdrażania polityki ochrony środowiska po raz pierwszy porównuje się dostępne środki finansowe na wdrażanie polityki ochrony środowiska dla każdego państwa członkowskiego z potrzebami inwestycyjnymi. Potrzeby inwestycyjne w UE w zakresie celów związanych z ochroną środowiska wynoszą 110 mld euro rocznie. Prawie dwie trzecie luki inwestycyjnej w zakresie ochrony środowiska odnosi się do przeciwdziałania ogólnemu zanieczyszczeniu oraz ochrony wód i zarządzania nimi – wylicza KE.
Zdaniem tego organu, kluczowe znaczenie dla zapewnienia zgodności i wdrażania prawa UE ma dostosowanie i wzmocnienie zdolności administracyjnych państw członkowskich. Także zapewnienie skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości na szczeblu krajowym ma zasadnicze znaczenie dla wdrażania prawa ochrony środowiska. Są to – jak podaje KE – filary zarządzania środowiskiem. Większość państw członkowskich powinna poprawić dostęp społeczeństwa do sądów, aby obywatele mogli kwestionować decyzje, działania lub zaniechania, zwłaszcza w dziedzinie planowania dotyczącego wody, przyrody lub jakości powietrza. Większość państw członkowskich powinna również skuteczniej informować obywateli o prawie do dostępu do wymiaru sprawiedliwości.
Na podstawie nadesłanej informacji
fot. sozosfera.pl (zdjęcie ilustracyjne)
