5 czerwca 2019 r. została przyjęta dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Przepisy w sprawie zmniejszenia wpływu na środowisko niektórych produktów plastikowych dotyczą produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, wymienionych w załączniku do ww. dyrektywy, a także produktów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych i narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne.
W sprawie zmniejszenia wpływu na środowisko – co nas czeka po 3 lipca br.?
1 kwietnia br. Rządowe Centrum Legislacji opublikowało, długo wyczekiwany, projekt (z 18 marca 2021 r.) ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw. To pierwszy sygnał tego, co czeka nas po 3 lipca tego roku. Z jednej strony mają wówczas wejść w życie przepisy związane z rozszerzoną odpowiedzialnością producenta (ROP), z drugiej zaś – wymieniona wyżej ustawa, która wycofuje z rynku jednorazowe produkty z tworzyw sztucznych oraz ogranicza ich stosowanie. Zmianę odczują wszyscy konsumenci na rynku, bo wydaje się, że czeka nas rozkwit systemu kaucyjnego, opakowań do ponownego użytku, np. napełnienia, oraz nowe opłaty za produkty z tworzyw sztucznych.
Należy zaznaczyć, że poniższy tekst oparty jest na projekcie ustawy, a nie jej ostatecznym kształcie. Jednak, patrząc na bardzo krótki okres, jaki pozostał do wejścia w życie przywołanej na wstępie dyrektywy 2019/904, tj. do 3 lipca 2021 r. w całej Unii Europejskiej, nie należy spodziewać się diametralnych modyfikacji od zaprezentowanej propozycji ustawy. Głównym celem wprowadzanych zmian jest ustalenie środków służących ochronie środowiska i ochronie życia ludzi przez zapobieganie niekorzystnemu wpływowi niektórych produktów z tworzyw sztucznych.
Zakaz wprowadzania plastikowych jednorazówek efektem przepisów w sprawie zmniejszenia wpływu na środowisko
Fundamentalną zmianą będzie zakaz wprowadzania do obrotu plastikowych patyczków higienicznych, sztućców, talerzy, słomek, mieszadełek do napojów, patyczków mocowanych do balonów, a także pojemników na posiłki, pojemników na napoje oraz kubków wykonanych z polistyrenu ekspandowanego. Wprowadzanie do obrotu zostało doprecyzowane i dotyczy zarówno produkcji krajowej, jak i importu tego typu towaru z zagranicy. Projekt ustawy dopuszcza jednak możliwość sprzedaży tego typu produktów do wyczerpania stanów magazynowych. Nowe przepisy mają wymusić na przedsiębiorcach szukanie alternatywnych metod pakowania produktów, bez tworzyw sztucznych, albo umożliwienia klientom przyjście do punktu sprzedaży z własnym kubkiem lub pojemnikiem. Za wszystkie inne kubki lub pojemniki na żywność na wynos, zawierające tworzywa sztuczne, punkty handlowe i gastronomiczne będą musiały pobrać dodatkową opłatę w wysokości maksymalnie 1 zł – na podobnej zasadzie, na jakiej dzisiaj jest pobierana opłata recyklingowa od reklamówek z tworzyw sztucznych. Pobrana opłata będzie musiała być przekazana do urzędu marszałkowskiego, zgodne z miejscem rejestracji przedsiębiorstwa.
Przepisy w sprawie zmniejszenia wpływu na środowisko i konieczność pokrycia kosztów
Ponadto w projekcie mamy zapisy wynikające już bezpośrednio z ROP-u. I tak otrzymujemy grupę produktów z tworzywa sztucznego, w zakresie której producent będzie musiał pokrywać koszty edukacji ekologicznej, koszty zbierania odpadów powstałych z tych produktów, a także koszty sprzątania oraz przetwarzania tych odpadów. Maksymalna stawka w tym zakresie wynosi 0,05 zł od sztuki takich produktów jak chusteczki nawilżane, balony, filtry tytoniowe, pojemniki na posiłki, a także paczki i owijki zawierające posiłki przeznaczone do bezpośredniego spożycia, czy kubki na napoje i lekkie plastikowe torby. Widać, że przepisy będą wprowadzane dwukierunkowo – z jednej strony, pojawią się nowe opłaty dla producentów, z drugiej – dla konsumentów. Pamiętajmy, że nadrzędnym celem nie jest wygenerowanie jak największego wpływu do budżetu, tylko eliminacja plastiku ze środowiska wodnego.
Omawiany projekt w dużej mierze dotyczy również ograniczenia w stosowaniu narzędzi połowowych z tworzyw sztucznych, ponieważ ok. 50% odpadów, które tworzą wielkie oceaniczne plamy odpadów, to właśnie narzędzia połowowe. Aby to uświadomić, dyrektywa wprowadza obowiązek oznaczenia podpasek higienicznych, tamponów, chusteczek nawilżanych i wyrobów tytoniowych oraz kubków specjalnymi symbolami przygotowanymi przez Komisję Europejską.
Oczekiwanie na publikacje przepisów w sprawie zmniejszenia wpływu na środowisko produktów plastikowych
Czekamy na ostateczną publikację wyżej opisanych przepisów, a także na zapisy dotyczące ROP-u, ponieważ przedstawiony projekt i tak nie wyczerpuje wszystkiego, co należy wprowadzić w życie do 3 lipca 2021 r., a związane będzie z rozszerzoną odpowiedzialnością producenta.
Czasu mamy niewiele, gastronomia przez pandemię i tak jest już w ciężkiej sytuacji, a im później poznamy ostateczny kształt przepisów, tym trudniej będzie dostosować się przedsiębiorcom do nowych przepisów. Zmiana jest naprawdę istotna, a w całym zamieszaniu legislacyjnym brakuje poważnej kampanii edukacyjnej, która przybliżyłaby społeczeństwu istotę wprowadzanych właśnie przepisów.
fot. sozosfera.pl (zdjęcie ilustracyjne)
rys. Komisja Europejska
