W październiku br. Ministerstwo Klimatu i Środowiska zainicjowało prace nad projektem Rozporządzenia w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. W zawartej tam ocenie skutków tej regulacji można przeczytać, iż projektowany akt prawny zapobiegać ma powstaniu luki prawnej. Zaznaczono również, że niniejsze rozporządzenie będzie wpisywało się w realizację delegacji ustawowej w ramach państwowego monitoringu środowiska, a rozszerzenie obejmie badanie pól elektromagnetycznych (PEM) w miejscach potencjalnie największego narażenia na promieniowanie elektromagnetyczne w miejscach dostępnych dla ludności.
Wydaje się, że istotą wprowadzanych zmian jest odpowiedź na rosnące obawy społeczne związane z rozwojem technologii 5G, a przede wszystkim możliwości występowania ponadnormatywnych PEM, generowanych przez nadajniki tej technologii.
Monitoring pól elektromagnetycznych z technologii 5G. Propozycje zmian?
Wśród proponowanych do wprowadzenia zmian wymienić należy przede wszystkim:
- lokalizowanie punktów pomiarowych w miejscach potencjalnie największego narażenia na promieniowanie, czy w miejscach dostępnych dla ludności (zgodnie z art. 124 ust. 2 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, przez miejsca dostępne dla ludności rozumie się wszelkie miejsca, z wyjątkiem miejsc, do których dostęp ludności jest zabroniony lub niemożliwy bez użycia sprzętu technicznego, ustalane według istniejącego stanu zagospodarowania i zabudowy nieruchomości);
- zwiększenie liczby punktów pomiarowych, w tym obligatoryjne ustalenie punktów pomiarowych w każdej gminie wiejskiej;
- wykonywanie pomiarów PEM w zakresie częstotliwości od 80 MHz do 60 GHz, które obejmują częstotliwość technologii 5G (obecnie pomiary PEM dokonuje się dla częstotliwości od 3 MHz do 3000 MHz).
Monitoring pól elektromagnetycznych z technologii 5G. Liczba punktów pomiarowych w miastach
W załączniku nr 1, stanowiącym integralną cześć ww. projektu rozporządzenia, oznaczono, że liczba punktów pomiarowych na obszarze miast zostanie uzależniona od liczby mieszkańców. I tak:
- w miastach poniżej 20 tys. mieszkańców ustalony zostanie jeden punkt pomiarowy,
- dla miast w przedziale 20-50 tys. mieszkańców znajdą się dwa punkty pomiarowe,
- miejscowości o liczbie mieszkańców w zakresie 50-100 tys. muszą posiadać trzy punkty pomiarowe,
- w grupie miast powyżej 100 tys. do 200 tys. mieszkańców powinny być cztery punkty pomiarowe,
- największe miasta, przekraczające 200 tys. mieszkańców, muszą ustanowić cztery punkty pomiarowe oraz dodatkowe trzy punkty pomiarowe na każde rozpoczęte kolejne 100 tys. mieszkańców.
W odniesieniu do obowiązującego nadal Rozporządzenia Ministra Środowiska w z dnia 12 listopada 2007 r. stanowiącego, że na obszarze każdego województwa należy wyznaczyć 45 punktów pomiarowych, należy zauważyć, że zaproponowana, nowa liczba punktów pomiarowych będzie niewspółmiernie większa, co pozwoli skuteczniej i dokładniej obszarowo kontrolować natężenia PEM.
Monitoring pól elektromagnetycznych z technologii 5G. Liczba punktów pomiarowych PEM w gminach wiejskich
Ustawodawca wskazał, że w każdej gminie wiejskiej wyznaczony zostanie jeden punkt pomiarowy, który, zgodnie z przywołaną wyżej zasadą, winien być zlokalizowany w obszarze największego narażenia na występowanie PEM w miejscach dostępnych dla ludności.
Pomiar raz w roku
Zaproponowane omawianym rozporządzeniem pomiary będą wykonywane raz w roku kalendarzowym, w dni robocze, pomiędzy godzinami 8-16, w sposób nieprzerwany przez 0,5 godziny, z częstotliwością próbkowania co 10 sekund.
Monitoring pól elektromagnetycznych z technologii 5G. Jak zapoznać się z wynikami badań?
Rozporządzenie nie precyzuje, co prawda, miejsca oraz sposobu publikacji wyników badań natężenia PEM, jednak – obserwując dotychczasowe doświadczenie – winny być one publikowane na stronie internetowej Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, w zakładce „Stan środowiska”, pod pozycją „Monitoring pól elektromagnetycznych”. W przeciwnym wypadku należy mieć na uwadze, że bezdyskusyjnie będą one stanowiły informację o środowisku, co pozwala każdemu obywatelowi na jej bezpłatne pozyskanie, na mocy art. 8 Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t.j. DzU z 2017 r., poz. 1405, z późn. zm.).
Co ciekawe, każdy wynik pomiarowy winien nie tylko być opatrzony szczegółową informacją o współrzędnych geograficznych, ale również podnosić usytuowanie w odniesieniu do występowania miejsc dostępnych dla ludności.
Zmiana rozporządzenia a system SI2PEM
Projekt rozporządzenia nie wskazuje wprost na powiązanie wyników badań prowadzonych w ramach państwowego monitoringu pól elektromagnetycznych z tworzonym obecnie Systemem Informacji o Instalacjach wytwarzających Promieniowanie Elektromagnetyczne (SI2PEM). Warto przy tym wskazać, że SI2PEM to usługa to usługa umożliwiająca i ułatwiająca dostęp do istotnych danych dotyczących PEM, pozwalająca na ich analizę z różnych dostępnych źródeł, co powinno przełożyć się na skuteczne monitorowanie PEM, W efekcie jej wdrożenia każdy mieszkaniec będzie mógł otrzymać jednoznaczne, kompletne i spójne informacje o instalacjach wytwarzających PEM z radiowego zakresu częstotliwości.
Mając jednak na uwadze charakter realizowanego systemu, jak również zakres danych wynikających z regulacji zakreślonej omawianym projektem rozporządzenia, należy się spodziewać, iż dane pozyskane w ramach państwowego monitoringu PEM zasilą bazę danych tworzoną w SI2PEM, dającym wszystkim mieszkańcom kraju nieograniczony dostęp do pomiarów monitoringów PEM, a także rozwiewając podstawową obawę o ponadnormatywnych oddziaływaniach pochodzących z eksploatowanych instalacji radiokomunikacyjnych.
fot. Łukasz Czyleko
