W ciągu trzech lat blisko 300 tys. m³ nieoczyszczonych ścieków komunalnych trafiło do rzeki Iny przez przelewy burzowe. Bez wymaganych pozwoleń wodnoprawnych, zrzucono ponad 160 tys. m³ ścieków. To konsekwencja niewydolnego systemu kanalizacji i oczyszczalni w Stargardzie – oceniła Najwyższa Izba Kontroli (NIK).
Co skłoniło NIK do przeprowadzenia kontroli?
Temat budził żywe zainteresowanie opinii publicznej. Pojawiały się doniesienia medialne o cyklicznym zanieczyszczaniu Iny, powodującym szkody w jej florze i faunie. Obawiano się o zdrowie ludzi korzystających z wód rzeki. Do szczególnie poważnego incydentu doszło 17 czerwca 2023 r. Po ulewnym deszczu dokonano zrzutu ścieków i wody opadowej, a sytuacja była określana mianem katastrofy ekologicznej – przypomniała NIK.
W związku z powyższym, Delegatura NIK w Szczecinie przeprowadziła kontrolę doraźną Realizacja zadań w zakresie gospodarki ściekowej na terenie Gminy Miasto Stargard. Kontrola dotyczyła lat 2021-2023. Celem było sprawdzenie czy gospodarka ściekowa jest prowadzona prawidłowo i w sposób mający na celu ochronę rzeki przed zanieczyszczeniami. Jak podał NIK, skontrolowano Urząd Miejski w Stargardzie oraz Wody Miejskie Stargard.
Dominującym typem sieci kanalizacyjnej na terenie Stargardu jest sieć ogólnospławna. Odprowadzane są nią zarówno ścieki jak i wody opadowe i roztopowe. W przypadku gwałtownych opadów deszczu dochodzi do bezpośredniego zrzutu nadmiarowych nieoczyszczonych ścieków do rzeki Iny przez przelewy burzowe. Ma to na celu uniknięcie zalania miasta mieszaniną ścieków i wód opadowych.
Ustalenia po przeprowadzeniu kontrolidotyczącej zrzutu nieoczyszczonych ścieków komunalnych
Kontrola wykazała, że podejmowane dotychczas działania dotyczące infrastruktury technicznej nie wyeliminowały zrzutów nieoczyszczonych ścieków do rzeki Iny w okresach intensywnych lub długotrwałych opadów deszczu. Szacuje się, że w latach 2021-2023 przez wszystkie przelewy burzowe odprowadzono ok. 293 tys. m3 nieoczyszczonych ścieków. Bez wymaganych pozwoleń wodnoprawnych dokonano 25 zrzutów. Łącznie zrzucono ponad 160 tys. m3 ścieków. 11 zrzutów przeprowadzono bez wymaganej przepisami Prawa wodnego decyzji. W ubiegłym roku złamano ponadto postanowienia decyzji Wód Polskich w zakresie dopuszczalnej rocznej ilości ścieków odprowadzanych poprzez dwa przelewy burzowe. Przekroczenie wyniosło odpowiednio 37 tys. m3 oraz blisko 9 tys. m3.
Kontrola wykazała również nieprawidłowości dotyczące gospodarki ściekowej. Wody Miejskie Stargard nie wykonywały określonych w decyzji Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie obowiązków w zakresie pomiaru rzeczywistej ilości ścieków odprowadzanych przez przelew burzowy przy ul. Brzozowej. Nie wykonywano pomiarów zawartości substancji w wodach Iny i kanału burzowego przy ul. Brzozowej, po uruchomieniu przelewu 17 czerwca 2023 r. Realizując zawarte z miastem umowy na obsługę sieci kanalizacji deszczowej, w latach 2021-2022 nie zapewniono wykonania badań oczyszczonych wód opadowych z częstotliwością określoną w pozwoleniach wodnoprawnych. Nie prowadzono wymaganych przepisami ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, regularnych kontroli ilości i jakości odprowadzanych ścieków bytowych i przemysłowych, a także kontroli przestrzegania warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych.
Inne stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły nieobejmowania okresowymi kontrolami budowlanymi sieci kanalizacji sanitarnej, braku części wpisów w prowadzonych książkach obiektów budowlanych oraz wytwarzania i magazynowania na terenie oczyszczalni ścieków odpadów z czyszczenia studzienek kanalizacyjnych, pomimo braku wymaganego zezwolenia.
Nieprawidłowości w sprawie zrzutu nieoczyszczonych ścieków komunalnych po stronie miasta
Zdaniem NIK, miasto nie zapewniło prawidłowego nadzoru nad postępowaniem z nieczystościami ciekłymi oraz odprowadzaniem wód opadowych i roztopowych. W latach 2021-2023 nie prowadzono kontroli sposobu postępowania przez właścicieli nieruchomości z nieczystościami ciekłymi z szamb i osadników przydomowych oczyszczalni ścieków. Plan kontroli z grudnia 2023 r. nie obejmował części nieruchomości, ponieważ prowadzona w Urzędzie Miejskim ewidencja szamb i przydomowych oczyszczalni ścieków była niekompletna i nieaktualna. Nie sprawdzano i nie egzekwowano realizacji obowiązku podłączenia nieruchomości do istniejącej i powstającej kanalizacji sanitarnej.
Nad wykonywaniem obsługi sieci kanalizacji deszczowej powierzonej Spółce Wody Miejskie, miasto sprawować miało niewystarczający nadzór. Nie zapewniono przestrzegania warunków określonych w pozwoleniach wodnoprawnych dotyczących odprowadzania wód opadowych i roztopowych.
Nieprawidłowości dotyczyły również odprowadzania wód opadowych i roztopowych z jednej z ulic od kwietnia 2023 r. Dokonywano tego bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego, z uwagi na upływ jego ważności. Wody Polskie nie zostały poinformowane (do czasu kontroli NIK) o wykonaniu i użytkowaniu urządzeń określonych w dwóch decyzjach o udzieleniu pozwoleń wodnoprawnych, w celu wpisania ich do systemu informacyjnego gospodarowania wodami, a także niezapewnienia przeprowadzenia przeglądu Aglomeracji Stargard z wymaganą częstotliwością oraz nieobejmowania okresowymi pięcioletnimi kontrolami budowlanymi większości sieci kanalizacji deszczowej.
Miasto podejmowało próby poprawy sytuacji
W badanym okresie w Stargardzie wybudowano dziesięć kilometrów sieci kanalizacji deszczowej. Zakończyła się budowa sześciu zbiorników retencyjnych, trzy kolejne były w trakcie budowy. Ich powstanie pozwoli ograniczyć ilości wód opadowych i roztopowych odprowadzanych do kanalizacji. Dwukrotnie w 2021 r. i 2023 r. miasto wystąpiło o dofinansowanie inwestycji w ramach Rządowego Programu Polski Ład. Jednak zdaniem NIK, dopiero działania podjęte w 2023 r. były skuteczne. Rozpoczęto przygotowania do realizacji inwestycji „Budowa przepompowni nadmiarowej ścieków wraz z adaptacją obiektów kubaturowych i wykonaniem niezbędnych urządzeń na terenie oczyszczalni ścieków w Stargardzie”. W ubiegłym roku przystąpiono także do opracowania i wdrożenia miejskiego planu adaptacji do zmian klimatu.
Podsumowanie kontroli dotyczącej zrzutu nieoczyszczonych ścieków komunalnych
W wyniku przeprowadzonej kontroli sformułowano 16 wniosków dotyczących nieprawidłowości w Urzędzie Miejskim oraz dziesięć w Spółce Wody Miejskie Stargard. Jak podała NIK, wnioski zostały zrealizowane lub są w trakcie realizacji. O stwierdzonych nieprawidłowościach wskazujących na popełnienie wykroczeń NIK zawiadamiała dotychczas Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Stargardzie w zakresie naruszenia przepisów Prawa budowlanego oraz Zachodniopomorskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w zakresie przetwarzania odpadów ze studzienek kanalizacyjnych bez wymaganego zezwolenia. Trwa analiza materiałów dotyczących skierowania dalszych zawiadomień do właściwych organów.
Na podstawie nik.gov.pl
fot. sozosfera.pl (zdjęcie ilustracyjne)
