Komisja Europejska (KE) poinformowała pod koniec stycznia, że z zadowoleniem przyjęła wstępne porozumienie w sprawie bardziej szczegółowej i opłacalnej gospodarki ściekami komunalnymi. Chodzi o osiągnięte 29 stycznia br. wstępne porozumienie polityczne między Parlamentem Europejskim a Radą. Jest ono związane z wnioskiem KE dotyczącym zmiany dyrektywy w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych. Zdaniem KE, zmieniona dyrektywa znacznie wzmocni ochronę zdrowia ludzi i ochronę środowiska przed szkodliwymi zrzutami ścieków komunalnych. Efektem tego mają być czystsze rzeki, jeziora, wody gruntowe i morza w całej Europie.
Na co mają pozwolić nowe środki w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych?
Nowe środki prawne mają umożliwić usunięcie większej ilości substancji biogennych ze ścieków komunalnych oraz zastosowanie nowych norm w zakresie mikrozanieczyszczeń. Zmieniona dyrektywa będzie miała zastosowanie do większej liczby obszarów, ponieważ obejmie również mniejsze aglomeracje, począwszy od 1000 mieszkańców.
– Dzięki osiągniętemu dziś porozumieniu zapewniamy nie tylko czystszą wodę wszystkim Europejczykom, ale również znacznie więcej – lepszy dostęp do urządzeń sanitarnych, wdrożenie zasady „zanieczyszczający płaci” i autonomię energetyczną. Zmiany te zrewolucjonizują sektor i zwiększą jego odporność na nadchodzące dziesięciolecia – zapowiedział Virginijus Sinkevičius, komisarz do spraw środowiska, oceanów i rybołówstwa.
Wniosek w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych KE przyjęła w październiku 2022 r.
Przy okazji organ unijny przypomniał, że 26 października 2022 r. KE przyjęła wniosek dotyczący zmienionej dyrektywy w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych. Dyrektywa jest kluczowym elementem Europejskiego Zielonego Ładu i planu działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń – dodała Komisja.
Ogólnie rzecz biorąc, dyrektywa z 1991 r. została dobrze wdrożona we wszystkich państwach członkowskich – zaznaczyła KE. Po ponad 30 latach funkcjonowania dyrektywa wymagała jednak ogólnego przeglądu. Przegląd przeprowadzono m.in. w celu uwzględnienia nowych źródeł zanieczyszczeń miejskich, które stały się bardziej dominujące. Chodziło o takie źródła zanieczyszczeń, jak mniejsze miasta, obiekty zdecentralizowane lub wody burzowe. Pojawiły się również nowe substancje zanieczyszczające, w tym mikrodrobiny plastiku i mikrozanieczyszczenia (pochodzące np. z produktów farmaceutycznych lub kosmetyków).
Ponadto, w opinii KE, sektor oczyszczania ścieków komunalnych powinien wykorzystać swój potencjał neutralności energetycznej. Działając w tym duchu winien on przyczynić się do realizacji ogólnych celów Europejskiego Zielonego Ładu.
Pokrycie kosztów ochrony środowiska
Zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci” nowa dyrektywa ma zapewnić częściowe pokrycie kosztów ochrony środowiska przez odpowiedzialną branżę. Środki na działania ochronne nie mają pochodzić z opłat za wodę lub z budżetu publicznego. Ponadto nowe regulacje mają skłonić sektor zagospodarowania ścieków do neutralności energetycznej i klimatycznej. Przyczynić się one mają również do poprawy gospodarowania wodami opadowymi, których znaczenie będzie rosło w związku z coraz częstszymi obfitymi opadami deszczu, spowodowanymi zmianą klimatu.
Według KE, zaktualizowana dyrektywa zapewni ponadto dostęp do urządzeń sanitarnych w przestrzeni publicznej dwóm milionom najbardziej narażonych i zmarginalizowanych osób w Unii Europejskiej (UE). Jest to zgodne z wymogami określonymi w niedawno przyjętej zmienionej dyrektywie w sprawie wody pitnej, która wymaga powszechnego dostępu do wody.
Ograniczenie substancji chemicznych i zanieczyszczeń w czystej wodzie dzięki zmianom przepisów w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych
Nowa dyrektywa będzie wymagać usunięcia ze ścieków komunalnych większej ilości substancji biogennych i mikrozanieczyszczeń. W szczególności dotyczyć to będzie zanieczyszczeń pochodzących z toksycznych produktów farmaceutycznych i kosmetyków. Wprowadzi ona systematyczne monitorowanie mikrodrobin plastiku we wlotach i wylotach oczyszczalni ścieków komunalnych, a także w osadzie. Dodatkowe monitorowanie chemikaliów, takich jak związki perfluoroalkilowe oraz związki polifluoroalkilowe (PFAS), ma w opinii KE, poprawić istniejącą wiedzę na temat rozpowszechniania tych chemikaliów w ściekach komunalnych.
Nowa dyrektywa, po raz pierwszy, wdraża zasadę „zanieczyszczający płaci” w sektorze wodnym w konkretny sposób – zaznaczyła KE. Najbardziej zanieczyszczające gałęzie przemysłu, producenci farmaceutyków i kosmetyków, będą musiały ponieść co najmniej 80% kosztów usuwania mikrozanieczyszczeń. Ograniczy to koszty związane z nowymi wymogami dla obywateli.
Ponadto kluczowe parametry związane ze zdrowiem będą regularnie monitorowane w ściekach komunalnych. Ujęta będzie w tym odporność na środki przeciwdrobnoustrojowe lub SARS Covid w przypadku pandemii.
Jasne obowiązki w zakresie lepszego radzenia sobie z ulewnymi deszczami
Nowe środki uwzględniają zmieniające się warunki klimatyczne – zaznaczyła KE. Nakładają one na państwa członkowskie jasne obowiązki w zakresie lepszego radzenia sobie z ulewnymi deszczami. Niedawne wydarzenia w różnych państwach członkowskich, takich jak Niemcy, Francja, Niderlandy i Belgia, pokazały, że system opadów radykalnie zmienia się nie tylko w okresie letnim, ale również w zimie. Dlatego należy podjąć pilne działania w celu zapewnienia dostosowania sektora gospodarowania ściekami komunalnymi do nowej rzeczywistości. W przypadku dużych miast państwa członkowskie będą musiały systematycznie opracowywać zintegrowane plany gospodarowania wodami burzowymi. Z kolei w odniesieniu do mniejszych miast będzie potrzeba wykonywania tego typu opracowań, gdy wody burzowe stanowią dla nich zagrożenie. W planach tych należy określić konkretne działania w zakresie zarządzania wraz z nadaniem priorytetu rozwiązaniom opartym na zasobach przyrody.
Według KE, omawiana dyrektywa przyczyni się do rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym. Dojdzie do tego poprzez poprawę jakości osadów ściekowych i oczyszczonych ścieków, umożliwienie większego ponownego wykorzystania w rolnictwie i zagwarantowanie, że cenne zasoby nie zostaną utracone.
Jakie będą kolejne kroki?
Zanim nowa dyrektywa wejdzie w życie, Parlament Europejski i Rada będą musiały formalnie ją przyjąć. Wejdzie ona w życie 20 dni po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym UE. Następnie państwa członkowskie będą musiały rozpocząć prace nad wdrożeniem wymogów i przesłać pierwsze zaktualizowane krajowe programy wdrażania w 2026 r.
Na podstawie nadesłanej informacji
fot. sozosfera.pl (zdjęcie ilustracyjne)
