21 lipca 2014 r. Trybunał Konstytucyjny wydał orzeczenie dotyczące odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez żubry, wilki, rysie i niedźwiedzie (sygn. akt K 36/13). W ocenie sędziów, kwestionowane przepisy Ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody są niezgodne z Konstytucją RP.
Chodzi o art. 126 ust. 1 pkt 1 (wyrazy „w uprawach, płodach rolnych lub w gospodarstwie leśnym”), art. 126 ust. 1 pkt. 2 i 3 („w pogłowiu zwierząt gospodarskich”), art. 126 ust. 1 pkt 4 („w pasiekach, w pogłowiu zwierząt gospodarskich oraz w uprawach rolnych”) oraz art. 126 ust. 4 w zakresie, w jakim ogranicza grono podmiotów, które mogą współdziałać z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska, a na obszarze parku narodowego – z dyrektorem tego parku, co do sposobów zabezpieczania przed szkodami powodowanymi przez zwierzęta, o których mowa w ust. 1, do właścicieli lub użytkowników gospodarstw rolnych i leśnych oraz w zakresie, w jakim ogranicza mienie, które podlega zabezpieczeniu.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż zaskarżone przepisy naruszają zasadę równości wobec prawa oraz równej ochrony własności. Artykuł 126 ust. 1 pkt 1-4 ww. ustawy w dotychczasowym brzmieniu uzależnia bowiem odpowiedzialność Skarbu Państwa od wyrządzenia szkody w określonym mieniu, czyli pogłowiu zwierząt gospodarskich oraz pewnych kategoriach nieruchomości wskazanych w ustawie. Dochodzi w ten sposób do zróżnicowania właścicieli rzeczy uprzywilejowanych przez ustawę i właścicieli innych rzeczy narażonych na uszkodzenie. Zasadę równości narusza także art. 126 ust. 4, bowiem nie uwzględnia wszystkich podmiotów, które mogą być poszkodowane w wyniku działań dzikich zwierząt objętych ochroną gatunkową i będących potencjalnie zainteresowanymi współdziałaniem w zakresie zabezpieczania przed szkodami. Obydwa zróżnicowania nie znajdują uzasadnienia w wartościach chronionych konstytucyjnie, lecz – przeciwnie – naruszają konstytucyjny wymóg równej ochrony praw majątkowych.
Obecnie w Sejmie toczą się prace nad nowelizacją ustawy o ochronie przyrody. W nowym brzmieniu art. 126 ust. 1 ma nie uzależniać odpowiedzialności Skarbu Państwa od rodzaju mienia, w którym wyrządzono szkodę. Jednak Trybunał Konstytucyjny opowiedział się przeciwko całkowitej automatyzacji refundacji szkód, zwracając uwagę, że działania odszkodowawcze Skarbu Państwa winny być powiązane z oceną działań prewencyjnych podejmowanych przez właścicieli i posiadaczy.
Na podstawie: http://trybunal.gov.pl
fot. www.freeimages.com
