12 grudnia br., po niezwykle krótkim, burzliwym, a przy tym budzącym szereg sprzeciwów i kontrowersji po stronie zarówno branży wodociągowo-kanalizacyjnej, jak i samorządów lokalnych, procesie legislacyjnym, weszły w życie zmiany w obszarze zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków.
Przyjęte przez ustawodawcę przepisy przejściowe powodują, że gminy i przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne powinny jak najszybciej podjąć stosowne działania, by dostosować się do nowych przepisów.
Szybka droga do nowelizacji ustawy
Spoglądając na drogę legislacyjną zmiany ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, wskazać należy, iż pierwszą propozycję tej nowelizacji opublikowano na stronach Rządowego Centrum Legislacji 22 września br., po czym już 10 października Rada Ministrów przyjęła diametralnie zmieniony, w stosunku do pierwotnego, projekt nowelizacji i tego samego dnia został on wniesiony do Sejmu. Decyzja o pilnym skierowaniu projektu do rozpatrzenia przez Radę Ministrów spowodowała, że wobec proponowanych rozwiązań nie zostały zakończone konsultacje publiczne i opiniowanie projektu; nie uzyskano także opinii Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. W konsekwencji do projektu ustawy przedłożonego Radzie Ministrów nie załączono raportu z konsultacji publicznych, opinii Ministra Spraw Zagranicznych w zakresie zgodności jego zapisów z prawem Unii Europejskiej oraz projektów aktów wykonawczych. Projekt nie został także rozpatrzony przez komisję prawniczą. Nie stanowiło to jednak przeszkód, by 11 października br. skierować go do I czytania na posiedzeniu Sejmu, a kolejne czytania odbyły się w dniach 26-27 października. Wobec niewniesienia przez Senat poprawek do projektu ustawy, 13 listopada przekazano ją do podpisu Prezydentowi RP, co nastąpiło 22 listopada. Pięć dni później została ona opublikowana w Dzienniku Ustaw pod pozycją 2180.
Spośród szeregu przyjętych rozwiązań, z punktu widzenia branży, istotną zmianą jest powołanie organu regulacyjnego w zakresie realizacji zadań z zakresu zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków. Organ ten przejmie szereg kompetencji z zakresu gospodarki wodno-ściekowej przysługujących dotąd gminom. Zgodnie z przyjętymi regulacjami, zadaniem regulatora będzie nie tylko opiniowanie projektu regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków, ale przede wszystkim zatwierdzanie taryf za wodę i ścieki, rozstrzyganie sporów między przedsiębiorstwami wod-kan a odbiorcami usług czy też wymierzanie kar pieniężnych.
Decyzja zatwierdzająca taryfy za wodę i ścieki
W kontekście przyjętych regulacji szczególnego znaczenia nabiera fakt, iż taryfy za wodę i ścieki będą zatwierdzane nie – jak dotąd – przez radę gminy stosowną uchwałą, lecz przez organ regulacyjny w drodze decyzji administracyjnej. W ramach przyjętych rozwiązań, należy przede wszystkim wskazać, iż organ regulacyjny, w terminie 45 dni od otrzymania od przedsiębiorstwa wod-kan wniosku o zatwierdzenie taryfy, zarówno oceni projekt taryfy pod względem zgodności z przepisami ustawy i Prawem wodnym, jak i przeanalizuje zmiany warunków ekonomicznych wykonywania przez to przedsiębiorstwo działalności gospodarczej, w tym marżę zysku, oraz zweryfikuje koszty pod względem celowości ich ponoszenia – by zapewnić ochronę interesów odbiorców usług przed nieuzasadnionym wzrostem cen. Przypomnienia wymaga, iż przedsiębiorstwa wod-kan będą określały taryfy na okres trzech lat, a nie – jak dotąd – na rok.
Jeżeli wynik dokonanej przez regulatora oceny, weryfikacji lub analizy okaże się negatywny, organ regulacyjny odmówi, w drodze decyzji, zatwierdzenia taryfy oraz zobowiąże przedsiębiorstwo wod-kan, we wskazanym terminie, do przedłożenia poprawionego projektu taryfy, wskazując przy tym elementy wymagające korekty.
Z kolei jeżeli wynik wspomnianej oceny, weryfikacji lub analizy będzie pozytywny, organ regulacyjny zatwierdzi taryfę, w drodze stosownej decyzji. Za wydanie tej decyzji przedsiębiorstwo wod-kan będzie zobowiązane uiścić opłatę w wysokości 500 zł, na rachunek bankowy organu regulacyjnego, w terminie 14 dni od daty, w której ww. decyzja stała się ostateczna.
W świetle przyjętych rozwiązań, zwraca uwagę fakt, iż stronami postępowania w sprawach wydawania decyzji dotyczących zatwierdzenia (bądź odmowy zatwierdzenia) taryf są przedsiębiorstwo wod-kan oraz właściwy wójt (burmistrz, prezydent miasta). Trzeba podkreślić, iż tego rodzaju postępowania będą się toczyły, zgodnie z procedurą określoną w kodeksie postepowania administracyjnego. Ostatecznie zatwierdzona taryfa wejdzie w życie po upływie siedmiu dni od daty dokonania ogłoszenia. Należy zaznaczyć, iż ogłoszenia taryfy dokonuje organ regulacyjny na stronie BIP. Właściwy wójt (burmistrz, prezydent miasta) zamieszcza zatwierdzoną taryfę na stronie BIP właściwej gminy, a przedsiębiorstwo wod-kan udostępnia ją na swojej stronie internetowej lub w punktach obsługi klientów.
„Tymczasowa” taryfa regulatora
Z treści ustawy wynika, iż w sytuacji, kiedy wynik oceny wniosku taryfowego, weryfikacji lub analizy, dokonanej przez regulatora, będzie negatywny z powodu warunków ekonomicznych wykonywania przez przedsiębiorstwo wod-kan działalności gospodarczej, wskazujących na konieczność obniżenia cen i stawek opłat poniżej cen i stawek zawartych w projekcie taryfy, a podmiot ten nie przedłoży w terminie określonym w uprzednio wydanej decyzji negatywnej poprawionego projektu taryfy lub jej uzasadnienia, wówczas to organ regulacyjny określi taryfę tymczasową. W takiej sytuacji organ wyda decyzję, w której wskaże taryfę uwzględniającą warunki ekonomiczne wykonywania działalności przez przedsiębiorstwo wod-kan, przy zapewnieniu pokrycia uzasadnionych kosztów tego podmiotu.
W kontekście powyższego warto zaznaczyć, że określenie przez regulatora taryfy tymczasowej nie zwolni przedsiębiorstwa wod-kan z obowiązku przedłożenia poprawionego projektu taryfy wraz z poprawionym uzasadnieniem.
Wobec przyjętych rozwiązań, należy mieć na uwadze, iż wydawane przez regulatora decyzje administracyjne, w tym dotyczące taryfy „tymczasowej”, wydane w trybie i na zasadach określonych w kodeksie postępowania administracyjnego, na zasadach ogólnych podlegają zaskarżeniu do organu odwoławczego i ewentualnie do sądu administracyjnego, zaś skutki prawne wywołuje, co do zasady, wyłącznie decyzja ostateczna.
„Pracowite” okresy przejściowe
Przyjęte przez ustawodawcę regulacje przejściowe determinują konieczność niezwłocznego podjęcia, zarówno przez gminy, jak i przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne szeregu działań związanych z dostosowaniem się do nowych przepisów.
W świetle powyższego, szczególnie należy wskazać, iż tam, gdzie na dzień 12 grudnia 2017 r. pozostawały w toku postępowania o zatwierdzenie taryfy, obowiązkiem wójta (burmistrza, prezydenta miasta) jest przekazanie organowi regulacyjnemu dokumentacji dotyczącej pozostających w toku postępowań, w terminie 14 dni, licząc od momentu wejścia w życie ustawy, a zatem najdalej do 27 grudnia br.
W powyższym aspekcie należy pamiętać, iż zgodnie z nowelizacją, do czasu wejścia w życie nowego Prawa wodnego, a zatem do 31 grudnia 2017 r., zadania organu regulacyjnego, o których mowa w przepisach ustawy, wykonywać ma Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej i to temu podmiotowi przekazać trzeba wspomnianą dokumentację.
Warto również wziąć pod uwagę fakt, że taryfy zatwierdzone przez radę gminy przed wejściem w życie nowych przepisów zachowają moc tylko przez 180 dni, licząc od wejścia w życie nowelizacji. Zgodnie z wprowadzoną regulacją przejściową, przedsiębiorstwo wod-kan będzie musiało przekazać organowi regulacyjnemu nowy wniosek o zatwierdzenie taryfy w terminie 90 dni przed upływem ww. okresu, spełniający wymogi określone w nowelizacji. W wielu wypadkach konsekwencją przyjętych rozwiązań może być sytuacja, w której niektóre z taryf zatwierdzonych przed 12 grudnia br. będą wywoływały skutki dłużej niż zakładano, a moc innych ulegnie de facto skróceniu.
Niezależnie od powyższego, w ciągu sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie omawianej nowelizacji obowiązkiem przedsiębiorstwa wod-kan jest opracowanie i przedstawienie radom gmin projektów regulaminów dostarczania wody i odprowadzania ścieków. Nowością jest wprowadzenie przez ustawodawcę instytucji opinii, która będzie wydawana przez organ regulacyjny w stosunku do przedłożonego przez radę gminy regulaminu. W zakresie regulacji przejściowych obowiązkiem rady gminy będzie przekazanie projektu regulaminu organowi regulacyjnemu, w terminie dwóch miesięcy, licząc od momentu otrzymania projektów sporządzonych przez przedsiębiorstwo wod-kan. Dotychczasowe regulaminy dostarczania wody i odprowadzania ścieków mają obowiązywać do dnia wejścia w życie nowych regulaminów. W kontekście powyższego trzeba zaznaczyć, iż sporządzona przez rządowego regulatora opinia nie będzie miała charakteru wiążącego, jednak uchwała w sprawie regulaminu zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, wraz z opinią, będzie podlegała stosownej ocenie przez wojewodę w toku sprawowanego nadzoru.
fot. na otwarcie pixabay.com
