Z uwagi na obowiązek opracowania i złożenia do organu regulacyjnego – Państwowego Gospodarstwa Wodnego „Wody Polskie” – nowych wniosków taryfowych, w przedsiębiorstwach wodociągowo-kanalizacyjnych gorący okres. Teoretycznie moment złożenia wniosków, wynikający z przepisów przejściowych ustawy zmieniającej ustawę o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, minął 12 marca 2018 r.
W natłoku pracy, pojawiających się pytań i wątpliwości związanych z opracowaniem wniosków taryfowych, mających pozostawać w zgodzie z nowym rozporządzeniem taryfowym, które de facto w ostatecznym kształcie zaczęło obowiązywać niemal „na ostatnią chwilę”, a także w wyczekiwaniu na rozporządzenie w sprawie właściwości miejscowej dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej, które weszło w życie zaledwie na dwa dni przed wyznaczonym terminem złożenia wniosków, niewiele osób zastanawiało się, co dalej.
Mało tego, często zauważalny był brak wiedzy co do tego, że postępowanie o zatwierdzenie taryfy za wodę i ścieki, jakkolwiek wyłączone spod kompetencji organów gminy, nie będzie toczyło się samo sobie, lecz będzie podlegało ściśle określonej procedurze, wynikającej z Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. DzU z 2017 r., poz. 1257 – k.p.a.).
Taryfy opłat za wodę i ścieki – istotne zmiany w procedurze
Trzeba zauważyć, że uchwalona przez Sejm pod koniec 2017 r. nowelizacja ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (u.z.z.w.) wprowadza niezwykle istotne zmiany w procedurze zatwierdzania taryf cen i stawek opłat za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków. Dotyczą one m.in. zakresu taryf (np. określanie taryfy na okres 3 lat) czy organu właściwego do ich zatwierdzenia (w miejsce rady gminy/miasta kompetencje te przyznano organowi regulacyjnemu, którym jest dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego „Wody Polskie”).
Jakkolwiek ramy niniejszego opracowania nie pozwolą odnieść się do wszystkich aspektów proceduralnych, które będą miały zastosowanie na gruncie wniosków taryfowych, warto niniejszy tekst potraktować jako wstęp do dyskusji nad najważniejszymi aspektami tego obszaru.
Zgodnie z decyzją prawodawcy, w procedurze zatwierdzania taryf przepisy k.p.a. mają być stosowane wprost, bez żadnych modyfikacji wynikających z u.z.z.w., co rodzi istotne konsekwencje – zwłaszcza po stronie organu regulacyjnego. Podkreślić bowiem należy, iż procedura administracyjna ma na celu m.in. ochronę stron postępowania – w tym przedsiębiorstw wod-kan – w relacjach z organami władzy publicznej (stąd k.p.a. nakłada na organy prowadzące postępowanie szereg obowiązków) oraz porządkowanie przebiegu postępowania, dążąc do jego optymalizacji.
W świetle bogatego orzecznictwa sądów administracyjnych, wadliwość wydawanych decyzji administracyjnych jest w szeregu przypadków konsekwencją popełnienia przez organ prowadzący postępowanie błędów o charakterze proceduralnym. Skutkuje to eliminowaniem decyzji wydanej w takim postępowaniu z obrotu prawnego. Stąd niezwykle istotne będzie – zwłaszcza w pierwszym okresie obowiązywania nowych przepisów – zwracanie przez organ szczególnej uwagi na aspekty proceduralne zatwierdzania taryf, wynikające nie tylko z ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, ale także z k.p.a.
Postępowanie wyłącznie na wniosek spółki wod-kan
Zgodnie z procedurą, postępowanie w sprawie zatwierdzania taryf wszczynane będzie wyłącznie na podstawie wniosku złożonego przez spółkę wod-kan, a co za tym idzie – nie ma możliwości wszczęcia tego postępowania z urzędu czy też na wniosek innego podmiotu niż spółka wod-kan (np. wniosku złożonego przez wójta).
Zmienione regulacje u.z.z.w. przewidują, że stronami postępowania o zatwierdzenie taryfy są wyłącznie spółki wodociągowo-kanalizacyjne oraz właściwy wójt (burmistrz, prezydent miasta). Jeżeli przedsiębiorstwo wod-kan jest gminną jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, stroną postępowania będzie wyłącznie to przedsiębiorstwo.
Nie oceniając w tym miejscu słuszności takiego rozwiązania, należy podkreślić, że regulacje te mają charakter szczególny względem art. 28 k.p.a. Zgodnie z tym przepisem, stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Konsekwencją takiego stanu rzeczy będzie to, że organ nie może uznać za stronę żadnego innego podmiotu. Wobec braku jednoznacznego wyłączenia nie można jednak wykluczyć sytuacji, w której do udziału w postępowaniu zostaną dopuszczeni inni uczestnicy na prawach strony – zgodnie z ogólnymi regulacjami wynikającymi z k.p.a.
Mogą to być np. prokuratorzy, którym służy prawo udziału w każdym stadium postępowania, w celu zapewnienia, aby postępowanie i rozstrzygnięcie sprawy było zgodne z prawem. Uczestnikiem postępowania może być także organizacja społeczna, która w sprawie dotyczącej innej osoby może występować z żądaniem dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny.
Postępowanie bez radnych i mieszkańców
Z uwagi na skutki postępowania taryfowego nie można dziś wykluczyć, iż próby przystępowania do postępowań administracyjnych poszczególnych organizacji społecznych będą miały miejsce. Pozostałe podmioty – w tym radni czy inni mieszkańcy gminy, której dotyczyć ma zatwierdzona taryfa – nie będą mogli uczestniczyć w postępowaniu, a także nie będą mieli wglądu do akt postępowania (w tym do treści wniosku taryfowego).
Po otrzymaniu wniosku taryfowego organ regulacyjny będzie zobowiązany do weryfikacji jego kompletności. Jeżeli złożony wniosek nie spełni wymagań ustalonych w u.z.z.w. i rozporządzeniu taryfowym, organ regulacyjny powinien, w trybie regulacji k.p.a., wezwać przedsiębiorstwo wod-kan do usunięcia braków w wyznaczonym terminie, nie krótszym jednak niż siedem dni, z pouczeniem, że nieusunięcie ich spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania.
Powyższy termin ustalany jest uznaniowo przez organ regulacyjny, a przy jego wyznaczaniu powinien on kierować się zakresem niezbędnych uzupełnień oraz możliwościami wnioskodawcy. Przed upływem wyznaczonego terminu organ, z urzędu lub na wniosek strony, może go także wydłużyć1. W sytuacji nieuzupełnienia braków formalnych wniosku, pomimo wezwania ze strony organu regulacyjnego, wniosek taryfowy pozostawia się bez rozpatrzenia, przy czym czynność ta nie jest związana z wydaniem przez organ decyzji czy postanowienia. Przedsiębiorstwo kwestionujące działanie organu regulacyjnego w tym zakresie może złożyć ponaglenie do Prezesa Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, który oceni, czy organ I instancji prawidłowo pozostawił wniosek taryfowy bez rozpatrzenia, czy też było to działanie błędne, zaś złożony wniosek skutecznie zainicjował postępowanie administracyjne.
Możliwość milczącego załatwienia
Na skutek złożenia kompletnego wniosku organ regulacyjny zobowiązany jest w terminie 45 dni od daty otrzymania wniosku (termin ten biegnie od momentu uzupełnienia braków we wniosku) zakończyć postępowanie i wydać decyzję. W razie niewydania przez organ decyzji w tym terminie taryfa wejdzie w życie po 120 dniach od daty doręczenia projektu organowi regulacyjnemu wraz z wnioskiem o jej zatwierdzenie. Taka konstrukcja prawna sprawia, iż do postępowania taryfowego będą znajdowały zastosowanie, obowiązujące od 1 czerwca 2017 r., nowe przepisy k.p.a. dotyczące milczącego załatwiania sprawy (milczącego zakończenia postępowania).
Należy mieć na uwadze, że powyższy, 120-dniowy termin jest ustawowym terminem materialnoprawnym, który nie może ulec zmianie na skutek działania organu prowadzącego postępowanie czy też inicjatywy stron postępowania. Bieg tego terminu może jednak zostać wstrzymany na skutek zawieszenia postępowania administracyjnego, przy czym pamiętać trzeba, że jest to możliwe wyłącznie w oparciu o przesłanki jasno określone w art. 97 k.p.a.
Przedstawione w niniejszym artykule kwestie stanowią w istocie wprowadzenie do dalszej dyskusji oraz szerszego zaprezentowania problematyki stosowania przepisów k.p.a. na gruncie postępowań o zatwierdzenie taryfy za wodę i ścieki, co stanowi w istocie novum zarówno dla przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych, jak i organu regulacyjnego.
Źródła:
- A. Legat., M. Kiełbus, Kodeks postępowania administracyjnego. Praktyczne omówienie zmian obowiązujących od dnia 1 czerwca 2017 roku. Ujednolicony tekst ustawy z wyróżnieniem zmian, Gdańsk 2017, s. 101.
fot. sozosfera.pl
