Przestępczość środowiskowa znów znalazła się wśród zagadnień, na które uwagę zwrócił ustawodawca. Po raz kolejny próbuje on reagować na stale zwiększającą się liczbę pożarów miejsc gromadzenia odpadów, a także innych przestępstw przeciwko środowisku. Z inicjatywy Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, w sierpniu br. na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano więc projekt ustawy dotyczący przeciwdziałania przestępczości środowiskowej. Jest on obecnie na etapie konsultacji społecznych, opiniowania i uzgodnień.
Zwiększenie ochrony środowiska przed zanieczyszczeniami
Nadrzędnym celem nowelizacji jest, oczywiście, zwiększenie ochrony przed zanieczyszczeniami wody, powietrza i powierzchni ziemi. By go osiągnąć, inicjator projektu proponuje wprowadzenie zmian w kilku aktach prawnych:
- Ustawie z 6 czerwca 1997 r. – kodeks karny (t.j. DzU z 2020 r. poz. 1444 – dalej kk),
- Ustawie z 20 maja 1971 r. – kodeks wykroczeń (t.j. DzU z 2021 r. poz. 281 – dalej kodeks wykroczeń),
- Ustawie z 20 lipca 1991 r. o inspekcji ochrony środowiska (t.j. DzU z 2021 r. poz. 1071 – dalej IOŚ),
- Ustawie z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. DzU z 2021 r. poz. 1098 – dalej u.o.p.).
Zmiany te sprowadzają się do zaostrzenia dotychczas funkcjonujących kar, a także wprowadzenia zupełnie nowych sankcji, których celem jest przestępczość środowiskowa, a w zasadzie chęć jej przeciwdziałania.
Przestępczość środowiskowa i nawiązka na rzecz NFOŚiGW
Do najważniejszych zmian zaliczyć należy planowane wprowadzenie obligatoryjnego orzekania przez sąd nawiązki w wysokości od 10 000 do 10 000 000 zł na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), w przypadku skazania sprawcy za przestępstwo przeciwko środowisku. Główny Inspektor Ochrony Środowiska uzasadnia to koniecznością ponoszenia przez samorządy kosztów utylizacji porzuconych odpadów, podkreślając, że wielokrotnie obciążenia te wynoszą kilkadziesiąt milionów złotych. Środki te mają w założeniu posłużyć usuwaniu skutków działalności przestępczej oraz zasilaniu różnego rodzaju programów ekologicznych, mających na celu poprawę jakości powietrza i wody.
Przestępczość środowiskowa i podwyższenie granic sankcji
Proponowane jest również podwyższenie górnej i dolnej granicy sankcji przewidzianej w art. 183 kk, penalizującym niezgodne z prawem składowanie, usuwanie, przetwarzanie, odzysk, unieszkodliwianie i transport odpadów, które może zagrażać życiu i zdrowiu człowieka lub spowodować istotne obniżenie jakości wody, powietrza, powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym. Podobne zmiany przewiduje się w stosunku do innych czynów stanowiących występek przeciwko środowisku, choćby art. 181 kk (powodowanie zniszczeń w przyrodzie), art. 182 kk (powodowanie zniszczeń środowiska w znacznych rozmiarach), art. 185 kk (kwalifikowane typy wcześniej opisanych przestępstw) czy art. 186 kk (brak dbałości o urządzenia ochronne zabezpieczające wodę, powietrze czy powierzchnię ziemi). Przy czym planowane jest równoczesne wprowadzenie możliwości zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary, a nawet odstąpienia od jej wymierzenia w przypadku dobrowolnego naprawienia szkody – stanowić ma o tym nowo wprowadzony art. 188a kk.
Odpowiedź na wzrost liczby „dzikich wysypisk”
Główny Inspektor Ochrony Środowiska postuluje nadto penalizację rozniecania ognia poza wyznaczonymi do tego celu miejscami, na terenach leśnych i śródleśnych, na obszarze łąk, torfowisk i wrzosowisk czy palenia tytoniu, z wyjątkiem miejsc na drogach utwardzonych i miejsc wyznaczonych do pobytu ludzi (por. art. 82 kodeksu wykroczeń w brzmieniu nadanym omawianą nowelizacją). Zamierzone jest również podwyższenie kar grzywny za zaśmiecanie miejsc dostępnych dla publiczności (art. 145 kodeksu wykroczeń) oraz gruntów polnych (art. 154 kodeksu wykroczeń), a także uzupełnienie katalogu kar za wykroczenie polegające na zaśmiecaniu lasu i składowanie w lesie odpadów o karę ograniczenia wolności (art. 162 kodeksu wykroczeń). Wszystkie te zmiany są odpowiedzią na znaczący wzrost liczby „dzikich wysypisk” śmieci.
Przestępczość środowiskowa i nowa administracyjna kara pieniężna
Planowane są również zmiany w ustawie o ochronie przyrody, dotyczące uzupełnienia katalogu kar za wypalanie łąk, pastwisk, nieużytków, rowów, pasów przydrożnych, szlaków kolejowych, trzcinowisk czy szuwarów, o czym stanowić ma art. 130a u.o.p. Nowo wprowadzony art. 131b u.o.p. ma zaś dotyczyć zupełnie nowej administracyjnej kary pieniężnej (której górną wysokość określa się do 30 000 zł) za zakreślony wyżej czyn. Wysokość kary ma być uzależniona od środków koniecznych do przywrócenia stanu poprzedniego.
Co ważne, w przypadku wejścia w życie nowelizacji, inspektorzy ochrony środowiska nie będą musieli okazywać legitymacji przy prowadzeniu czynności kontrolnych polegających na obserwowaniu i rejestrowaniu obrazu i dźwięku przy wykorzystaniu środków technicznych, oraz gromadzeniu i zabezpieczaniu dowodów czy dokonywaniu oględzin.
Wejście w życie ustawy planowane jest po upływie 14 dni od jej ogłoszenia.
fot. na otwarcie sozosfera.pl (zdjęcie ilustracyjne)
Artykuł powstał w ramach współpracy z Kancelarią Prawną Dr Krystian Ziemski & Partners
 |
 |
 |
 |
