Komisja Europejska (KE) poinformowała, że podejmuje kroki prawne przeciwko 11 państwom członkowskim, wzywając je do przyśpieszenia wdrażania dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych w celu zmniejszenia wpływu niektórych z tych produktów na środowisko i zdrowie ludzi. Wśród państw, które znalazły się na celowniku KE są: Belgia, Chorwacja, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Irlandia, Łotwa, Polska, Portugalia i Słowenia, które nie zgłosiły Komisji środków niezbędnych do zapewnienia pełnej transpozycji wspomnianej dyrektywy.
Jednorazówki z tworzyw sztucznych zaśmiecają morza i oceany
Komisja przekonuje, że produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych gromadzą się w morzach, oceanach i na plażach. Prawdopodobieństwo, że trafią one do mórz i oceanów jest wyższe niż w przypadku produktów wielokrotnego użytku, ponieważ są używane tylko raz lub przez krótki okres, zanim zostaną wyrzucone. Chociaż tworzywa sztuczne są dogodnym, użytecznym i cennym materiałem, odpady powstałe w wyniku ich stosowania powodują szkody w środowisku i negatywnie wpływają na gospodarkę. Ponad 80% odpadów morskich to tworzywa sztuczne, które powodują szkody w środowisku, w szczególności bezpośrednio szkodzą organizmom morskim i ptakom, a po rozpuszczeniu do mikrodrobin plastiku mogą również dostać się do łańcucha pokarmowego ludzi. Negatywny wpływ odpadów z tworzyw sztucznych na gospodarkę obserwuje się w sektorach takich jak turystyka, rybołówstwo i żegluga – dodaje KE.
Strategie polityczne i działania na rzecz GOZ
Komisja podkreśla, że w ramach Europejskiego Zielonego Ładu zaproponowała strategie polityczne i działania na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ), w której tworzywa sztuczne są wykorzystywane w bardziej zrównoważony sposób, ponownie wykorzystywane i poddawane recyklingowi, dzięki czemu zmniejsza się ilość odpadów i zanieczyszczeń oraz maleją koszty sprzątania. Dyrektywa w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych jest – wg KE – istotnym elementem strategii Komisji w dziedzinie tworzyw sztucznych oraz planu działania dotyczącego GOZ, ponieważ stymuluje produkcję i stosowanie zrównoważonych rozwiązań alternatywnych, które pozwalają unikać powstawania odpadów morskich. Dyrektywa ta przyczynić się ma również do osiągnięcia przez Unię Europejską (UE) celu, jakim jest zerowy poziom emisji zanieczyszczeń, którego realizacja byłaby korzystna dla zdrowia publicznego, środowiska i neutralności klimatycznej. Dyrektywa ma ograniczyć ilość odpadów z tworzyw sztucznych w morzu o co najmniej 50% do 2030 r.
Dyrektywa weszła w życie 3 lipca 2019 r., a państwa członkowskie miały dwa lata na transpozycję jej przepisów do prawa krajowego, tak aby obowiązki wynikające z tych przepisów zaczęły być wdrażane. Jednak nie wszystkie państwa członkowskie dokonały transpozycji dyrektywy w wyznaczonym terminie – podaje KE i zaznacza, że jeżeli państwo członkowskie nie wprowadzi środków, które w pełni włączają do prawa krajowego przepisy dyrektywy UE przed upływem terminu jej transpozycji, obywatele nie mogą korzystać z wynikających z niej praw, ani czerpać wynikających z niej korzyści.
Egzekwowanie dyrektywy w sprawie jednorazówek z tworzyw sztucznych
W styczniu 2022 r. Komisja wszczęła postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego i w pierwszej kolejności przesłała wezwania do usunięcia uchybienia 16 państwom członkowskim, które nie dokonały wówczas jeszcze pełnej transpozycji dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych do prawa krajowego. Z tych 16 krajów spraw jedna sprawa (dotycząca Hiszpanii) została zamknięta w ramach lipcowego pakietu postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, a cztery inne sprawy są obecnie zamykane (dotyczą Cypru, Litwy, Luksemburga i Słowacji), ponieważ w krajach podjęto niezbędne działania. Dwie sprawy oczekują na analizę przekazanych środków (Czechy i Malta). Natomiast, jak wskazuje organ unijny, w Belgii, Chorwacji, Estonii, Finlandii i Irlandii oraz na Łotwie, w Polsce, Portugalii i Słowenii nadal brakuje kompletnych środków transpozycji. I w związku z tym KE postanowiła skierować do tych państw uzasadnione opinie. Państwa członkowskie mają teraz dwa miesiące na udzielenie odpowiedzi i wprowadzenie niezbędnych środków. W przeciwnym razie KE może podjąć decyzję o skierowaniu spraw do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z wnioskiem o nałożenie kar finansowych.
Dania i Francja także na cenzurowanym
Ponadto KE wskazała, że w odniesieniu do Danii i Francji, które początkowo wskazały, że ich transpozycja została zakończona, po przeprowadzeniu analizy Bruksela stwierdziła, że brakuje niektórych przepisów. W związku z tym KE postanowiła skierować również do tych państw członkowskich wezwanie do usunięcia uchybienia. Dania i Francja mają teraz dwa miesiące na udzielenie odpowiedzi i naprawę sytuacji. Jeśli tego nie wykonają Komisja ostrzega, że może podjąć decyzję o wydaniu uzasadnionej opinii.
Na podstawie ec.europa.eu
fot. sozosfera.pl (zdjęcie ilustracyjne)
