Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw (u.u.i.ś.) 14 sierpnia br. została podpisana przez Prezydenta RP.
Uchwalony akt prawny zmienia Ustawę z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, Ustawę z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane oraz Ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska.
Zdaniem twórców, nowelizacja ma na celu usprawnienie procedur i postępowań administracyjnych w zakresie wydawania decyzji środowiskowych, dotyczących oceny oddziaływania na obszar Natura 2000, jak również przyspieszenie procedury tzw. strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, której wymagają pewne dokumenty oraz akty prawa miejscowego.
Ponadto celem wprowadzonych zmian było zapewnienie zgodności polskiego prawa z wymogami Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/52/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. zmieniającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko. Warto dodać, że w tej kwestii – w toku prac nad ustawą – zarówno strona społeczna, jak i Rzecznik Praw Obywatelskich zgłaszali wątpliwości dotyczące m.in. ograniczenia wpływu osób zainteresowanych na proces wydawania decyzji środowiskowych oraz samego prowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.
Mieszanie zasad prowadzenia postępowań
Jeśli chodzi o przepisy przejściowe, wskazano, że ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od daty ogłoszenia. Do spraw wszczętych na podstawie dotychczasowych przepisów zmienianych ustaw, a niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej, stosuje się przepisy wcześniej obowiązujące. Wyjątkiem są sprawy wszczęte i niezakończone na podstawie dotychczasowej ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie… – w takich przypadkach stosuje się art. 63 i 64 ust. 1 i 3a, a także art. 65 i 74 ust. 3b-3h oraz art. 84 ust. 1 i 1a i art. 86d powyższej ustawy, w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą.
Swoiste „mieszanie” zasad prowadzenia postępowań dotyczących wydawania decyzji środowiskowych, utrzymujące stare zasady proceduralne w sprawach wszczętych, a niezakończonych, przy jednoczesnym wprowadzeniu stosowania wielu nowych przepisów najpewniej doprowadzi do szeregu problemów, co sygnalizowało Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu w opinii z 30 lipca 2019 r., niemniej przepisy zostały przyjęte w proponowanym brzmieniu.
Nowelizacja ustawy środowiskowej – zmiany w zakresie zawiadamiania stron
Jeśli chodzi o podstawowe zmiany wprowadzone nowelizacją, wskazać należy stosowanie art. 49 Kodeksu postępowania administracyjnego, gdy liczba stron postępowania przekroczy 10 (zgodnie z ogólnymi zasadami procedury administracyjnej oraz dotychczasowym brzmieniem u.u.i.ś. było to 20 stron). Tym samym zawiadomienie stron (gdy ich liczba przekroczy 10) o decyzjach i innych czynnościach organu administracji publicznej będzie następowało w formie publicznego obwieszczenia, w innej formie publicznego ogłoszenia zwyczajowo przyjętej w danej miejscowości lub przez udostępnienie pisma w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej właściwego organu administracji publicznej.
Zmieniono zasady ustalania stron postępowania, wprowadzając nowe brzmienie art. 74 ust. 3a pkt 1 u.u.i.ś. Zgodnie z nim podstawową przesłanką do uznania terenu za obszar oddziaływania (dający podmiotowi mającemu do niego prawo rzeczowe prawa strony) jest odległość 100 m od granicy terenu, na którym planuje się realizację przedsięwzięcia, bez względu na podział geodezyjny terenu (granice działek ewidencyjnych).
Jednocześnie bez zmian pozostają przesłanki wymienione w art. 74 ust. 3a pkt 2 i 3 u.u.i.ś., w związku z czym zmiana nie pozbawi statusu stron postępowania podmiotów legitymujących się prawem rzeczowym do nieruchomości położonych poza obszarem 100 m od terenu planowanego przedsięwzięcia, jeśli swój interes prawny wywiodą z pkt. 2 lub 3 (w tym zakresie wyjaśnienia autorów nowelizacji są słuszne, wbrew temu, co twierdzi strona społeczna).
Gdy nieruchomości mają nieuregulowany lub nieujawniony stan prawny
Nowelizacja dodaje art. 74 ust. 3b-3h u.u.i.ś., mający na celu usprawnienie procedury wydawania decyzji środowiskowej w zakresie ustalania stron postępowania oraz wystąpienia sytuacji, gdy nieruchomości znajdujące się na obszarze, na który będzie oddziaływało przedsięwzięcie, mają nieuregulowany lub nieujawniony stan prawny. Nieuregulowany stan prawny ma miejsce w przypadku, gdy dotychczasowy właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości nie żyje i nie przeprowadzono postępowania spadkowego lub nie zostało ono zakończone, albo gdy dla nieruchomości – ze względu na brak księgi wieczystej, zbioru dokumentów albo innych dokumentów – nie można ustalić osób, którym przysługują do niej prawa rzeczowe (co jest niemal dosłownym powtórzeniem brzmienia art. 113 ust. 6 i 7 ustawy o gospodarce nieruchomościami). W powyższych przypadkach do zawiadomień o decyzjach i innych czynnościach organu zastosowanie znajdzie art. 49 Kodeksu postępowania administracyjnego.
Nowelizacja ustawy środowiskowej – umocnienie pozycji inwestora
W nowelizacji powrócono do zasad obowiązujących przed 1 stycznia 2017 r., czyli możliwości wydawania decyzji środowiskowych dla inwestycji „gminnych” (gdzie inwestorem jest gmina lub podmiot od niej zależny) przez wójta (burmistrza/prezydenta miasta).
Wprowadzono również szereg rozwiązań mających na celu umocnienie pozycji inwestora w toku procedury (zmiana brzmienia przepisu regulującego „ważność” decyzji środowiskowej przez wyeliminowanie przesłanki wykazania etapowania inwestycji oraz wprowadzenie art. 86d jako odstępstwa od klasycznych rozwiązań procedury administracyjnej (art. 98 i 105 Kodeksu postępowania administracyjnego), ułatwiające inwestorowi zawieszanie bądź umarzanie postępowania.
Szczegółowe omówienie zapisów noweli w kolejnych artykułach.
