Jakie organy są właściwe do wydawania decyzji środowiskowych dla inwestycji gminnych? Chodzi o przypadek, gdy wnioskodawcą jest jednostka samorządu terytorialnego (JST), dla której organem wykonawczym jest jednocześnie organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, lub podmiot od niej zależny w rozumieniu art. 24m ust. 2 Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Nierzadko zdarza się bowiem, że decyzje środowiskowe dla inwestycji gminnych stają się zarzewiem sporów kompetencyjnych na linii: organ wykonawczy gminy – regionalny dyrektor ochrony środowiska (RDOŚ).
W dodatku istotny jest tu aspekt czasu, bowiem nadal mogą być prowadzone postępowania w zakresie wydawania decyzji środowiskowych w oparciu o przepisy sprzed 2017 r. oraz z okresu od 1 stycznia 2017 r. do 23 września 2019 r. Decyzja środowiskowa jest bowiem „czynna” przez 6 lat od ostateczności i w tym czasie może być złożony wniosek o jej zmianę. Oznacza to, że jeszcze przez kilka lat zastosowanie mogą znaleźć przepisy z różnych stanów prawnych, sprzed kolejnych nowelizacji.
Decyzje środowiskowe dla inwestycji gminnych – stan prawny przed 1 stycznia 2017 r.
W stanie prawnym od dnia wejścia w życie Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (u.u.i.ś.) do 31 grudnia 2016 r., zgodnie z jej art. 75 ust. 1 pkt 4, organem właściwym – w przypadku pozostałych przedsięwzięć (tj. niezastrzeżonych dla ww. organów) – był wójt (burmistrz, prezydent miasta). Tym samym przyjęto domniemanie właściwości organu wykonawczego gminy: wydawał on decyzje środowiskowe we wszystkich przypadkach, z wyjątkiem tych, które wyraźnie przypisano innym organom, takim jak Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska – GDOŚ, RDOŚ, starosta itd.).
W myśl art. 75 ust. 3 u.u.i.ś., w przypadku przedsięwzięć realizowanych przez gminę decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach wydaje wójt (burmistrz, prezydent miasta), na którego obszarze właściwości przedsięwzięcie jest realizowane, wprost więc wskazano swoistą możliwość wydawania decyzji środowiskowej „samemu sobie” (tj. wnioskodawcą jest konkretna gmina/podmiot od niej zależny, a decyzję wydaje organ wykonawczy tej gminy.
W przypadku przedsięwzięcia wykraczającego poza obszar jednej gminy decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, w myśl ówczesnego stanu prawnego, wydaje wójt (burmistrz, prezydent miasta), na którego obszarze właściwości znajduje się największa część terenu, na którym ma być realizowane to przedsięwzięcie, w porozumieniu z zainteresowanymi organami wykonawczymi innych gmin (art. 75 ust. 4. u.u.i.ś.).
Decyzje środowiskowe dla inwestycji gminnych wydawane w okresie od 1 stycznia 2017 r. do 23 września 2019 r.
Opisana powyżej zasada została zmieniona 1 stycznia 2017 r., gdy weszła w życie Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2015 r. poz. 1936 – nowelizacja u.u.i.ś.).
Zgodnie z art. 75 ust. 1 pkt 1 l nowelizacji u.u.i.ś., organem właściwym do wydania decyzji środowiskowej dla przedsięwzięć, o których była mowa powyżej, stał się właściwy terytorialnie RDOŚ. Jednak nowelizacja u.u.i.ś. (art. 11) wskazała jednocześnie, że w postępowaniach wszczętych na podstawie ustawy zmienianej (u.u.i.ś.) przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej organ właściwy w dniu wszczęcia postępowania pozostaje właściwy do zakończenia tego postępowania. Czyli upraszczając, postepowania wszczęte i niezakończone przed 1 stycznia 2017 r. w sprawie wydania decyzji środowiskowej dla inwestycji gminnych przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) mają być zakończone przez ten organ.
Należy wskazać, iż przepis przejściowy mówi o postępowaniu wszczętym, a nie o dniu wniesienia wniosku, co należy interpretować zgodnie z regułą, iż skutek wszczęcia postępowania ma wniosek nieobarczony brakami formalnymi (lub uzupełniony po wezwaniu, ale dopiero z chwilą uzupełnienia). Stąd wnioski, które zostały wniesione przed 31 grudnia 2016 r., a były obarczone brakami formalnymi, a nie wystosowano przed tą datą wezwania o uzupełnienie braków formalnych, powinny być po 1 stycznia 2017 r. przekazane do RDOŚ-u, który był od tej daty organem właściwym i powinien wzywać do uzupełnienia wniosku. Stanowisko takie zajął też Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) w postanowieniu z 21 kwietnia 2017 r. (sygn. akt: II OW 6/17).
Zmiana ostatecznej decyzji środowiskowej po nowelizacji u.u.i.ś.
Jeśli chodzi o wskazanie organu właściwego do zmiany, zgodnie z art. 87 u.u.i.ś., ostatecznej decyzji środowiskowej, wydanej dla inwestycji gminnych przed 1 stycznia 2017 r. (a więc przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta) w okresie obowiązywania art. 75 ust 1 pkt 1 l u.u.i.ś. , (od 1 stycznia 2017 r. do 23 września 2019 r.) przyznającego właściwość RDOŚ-owi dla wydawania decyzji środowiskowych dla inwestycji gminnych, większość postanowień NSA rozpoznających spór kompetencyjny między organem wykonawczym gminy a RDOŚ-em wskazuje jako organ właściwy ten, który daną decyzję wydał, czyli wójta, burmistrza, prezydenta miasta (np. postanowienie NSA z 27 czerwca 2017 r., sygn. akt II OW 27/17).
Decyzje środowiskowe dla inwestycji gminnych od 24 września 2019 r.
Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2019 r., poz. 1712 – duża nowelizacja u.u.i.ś.), która weszła w życie 24 września 2019 r., ponownie zmieniła zasady wydawania decyzji środowiskowych dla inwestycji gminnych.
Zgodnie z art. 75 ust. 1 pkt 4 u.u.i.ś., organem właściwym do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach w przypadku pozostałych przedsięwzięć (tj. niezastrzeżonych do właściwości innych organów, jak np. GDOŚ, RDOŚ, starosta), jest wójt (burmistrz, prezydent miasta). Tym samym, tak jak w stanie prawnym przed 1 stycznia 2017 r., decyzję środowiskową dla inwestycji gminnych wydaje organ wykonawczy danej gminy.
Według art. 75 ust 4. u.u.i.ś., w przypadku przedsięwzięcia, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, wykraczającego poza obszar jednej gminy, decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach wydaje wójt (burmistrz, prezydent miasta), na którego obszarze właściwości znajduje się największa część terenu, na którym ma być realizowane to przedsięwzięcie, po zasięgnięciu opinii włodarza właściwego dla pozostałego terenu, na którym ma być realizowane to przedsięwzięcie. Do wniosku o wydanie ww. opinii, załącza się odpowiednio kartę informacyjną przedsięwzięcia lub raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, w postaci pisemnej oraz elektronicznej (ust. 5a). Opinię tę wydaje się w drodze postanowienia w terminie 30 dni od daty otrzymania wniosku. Niewydanie opinii w tym czasie uznaje się za brak zastrzeżeń do wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Przepisów art. 106 § 5 i 6 Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się (ust. 5b).
Przepisy przejściowe do dużej nowelizacji…
Zgodnie z przepisami przejściowymi do dużej nowelizacji u.u.i.ś., do spraw wszczętych na podstawie ustaw zmienianych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie dużej nowelizacji stosuje się przepisy dotychczasowe (art. 4 ust. 1), a czynności dokonane przed dniem wejścia w życie ustawy przez organ właściwy w dniu wszczęcia postępowania pozostają w mocy (ust. 3). Tym samym RDOŚ kończy postępowania dotyczące wydania decyzji środowiskowej dla inwestycji gminnych, wszczęte przed 23 września 2019 r.
Decyzje środowiskowe dla inwestycji gminnych – rozwiązanie sporów kompetencyjnych
W myśl art. 4 ust. 4 nowelizacji u.u.i.ś. z 2019 r., do uchylenia, zmiany lub stwierdzenia nieważności decyzji wydanej na podstawie ustaw zmienianych w art. 1 oraz w art. 3 w brzmieniu dotychczasowym, a także do wznowienia postępowania dotyczącego takiej decyzji, organem właściwym pozostaje odpowiednio organ, który ją wydał, albo organ wyższego stopnia w stosunku do tego organu, co jest regulacją zasługującą na pozytywną opinię, gdyż rozwiązuje sprawę ewentualnych sporów kompetencyjnych. Z zapisu tego wprost wynika, iż gminy, którym w okresie od 1 stycznia 2017 r. do 23 września 2019 r. RDOŚ wydał decyzję środowiskową dla inwestycji gminnych, a teraz chcą wystąpić o zmianę tej decyzji, wniosek o zmianę składają do RDOŚ-u jako organu, który tę decyzję wydał. Natomiast decyzje dla inwestycji gminnych, wydane już przez organ wykonawczy gminy, a więc w postępowaniach wszczętych po 23 września 2019 r., będzie zmieniał ten sam organ.
