Zgodnie z art. 190 Ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (DzU z 2020 r., poz. 310, ze zm.), istnieje możliwość zalegalizowania bezprawnie wykonanych urządzeń wodnych. Warto przy tym zaznaczyć, że bezprawnie wykonane urządzenia wodne, to urządzenia wykonane bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego lub bez zgłoszenia.
Bezprawnie wykonane urządzenia wodne. Co to jest urządzenie wodne?
W myśl art. 16 pkt 65 Prawa wodnego, urządzenia wodne to urządzenia lub budowle służące do kształtowania zasobów wodnych lub korzystania z nich, w tym:
a) urządzenia lub budowle piętrzące, przeciwpowodziowe i regulacyjne, a także kanały i rowy,
b) sztuczne zbiorniki usytuowane na wodach płynących oraz obiekty związane z tymi zbiornikami,
c) stawy, w szczególności rybne oraz przeznaczone do oczyszczania ścieków albo rekreacji,
d) obiekty służące do ujmowania wód powierzchniowych oraz podziemnych,
e) obiekty energetyki wodnej,
f) wyloty urządzeń kanalizacyjnych służące do wprowadzania ścieków do wód, do ziemi lub do urządzeń wodnych oraz wyloty służące do wprowadzania wody do wód, do ziemi lub do urządzeń wodnych,
g) stałe urządzenia służące do połowu ryb lub do pozyskiwania innych organizmów wodnych,
h) urządzenia służące do chowu ryb lub innych organizmów wodnych w wodach powierzchniowych,
i) mury oporowe, bulwary, nabrzeża, mola, pomosty i przystanie,
j) stałe urządzenia służące do dokonywania przewozów międzybrzegowych.
Kiedy jeszcze stosuje się przepisy dotyczące urządzeń wodnych?
Ponadto, zgodnie z art. 17 wspomnianej ustawy, przepisy dotyczące urządzeń wodnych stosuje się odpowiednio do:
a) urządzeń melioracji wodnych niezaliczonych do urządzeń wodnych,
b) obiektów mostowych, rurociągów, linii energetycznych i telekomunikacyjnych oraz innych urządzeń, wraz z infrastrukturą towarzyszącą, prowadzonych przez wody powierzchniowe oraz przez wały przeciwpowodziowe,
c) robót w wodach oraz innych robót, które mogą być przyczyną zmiany naturalnych przepływów wód, stanu wód stojących i podziemnych poza granicami nieruchomości gruntowej, na której są prowadzone te roboty (art. 17 ust. 1 pkt 3).
Natomiast przepisy dotyczące wykonania urządzeń wodnych stosuje się odpowiednio do odbudowy, rozbudowy, nadbudowy, przebudowy, rozbiórki lub likwidacji tych urządzeń, z wyłączeniem robót związanych z utrzymywaniem urządzeń wodnych w celu zachowania ich funkcji (art. 17 ust. 1 pkt 4). Tym samym możliwa jest legalizacja nie tylko bezprawnie wykonanego urządzenia wodnego , ale także bezprawnie zlikwidowanego urządzenia wodnego.
Wykaz urządzeń wodnych, wymagających pozwolenia wodnoprawnego, jest zawarty w art. 389 i 390 Prawa wodnego, a urządzeń wodnych wymagających zgłoszenia – w art. 394 tej ustawy.
Bezprawnie wykonane urządzenia wodne – legalizacja uprawnieniem właściciela urządzenia
Procedura legalizacji jest uprawnieniem właściciela urządzenia, a nie jego obowiązkiem. Jeżeli stwierdzi on, iż nie jest zainteresowany legalizacją, powinien zlikwidować urządzenie wodne – w przeciwnym wypadku zostanie do tego zmuszony na podstawie decyzji właściwego organu (art. 190 ust. 13 Prawa wodnego).
Jakie dokumenty dołącza się do wniosku o legalizację obiektu, jakim jest bezprawnie wykonane urządzenia wodne?
Do wniosku o legalizację właściciel urządzenia wodnego dołącza dokumenty, o których mowa w art. 407 ust. 2 lub w art. 422 (jeżeli taki rodzaj urządzeń wodnych wymaga zgłoszenia).
Pierwszy z wymienionych przepisów wskazuje na dokumenty, które należy dołączyć do wniosku w przypadku legalizacji urządzenia wodnego wymagającego pozwolenia wodnoprawnego. Są to:
1) operat wodnoprawny z oznaczeniem daty jego wykonania, wraz z opisem prowadzenia zamierzonej działalności (bez specjalistycznych określeń);
2) decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach (jeżeli jest wymagana);
3) wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku jego braku – decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego albo decyzję o warunkach zabudowy (jeżeli są wymagane);
4) ocena wodnoprawna (jeżeli jest wymagana);
5) wypisy z rejestru gruntów lub uproszczone wypisy z rejestru gruntów dla nieruchomości usytuowanych w zasięgu oddziaływania zamierzonego korzystania z wód lub w zasięgu oddziaływania planowanych do wykonania urządzeń wodnych.
Kiedy wymagana jest decyzja środowiskowa?
Odnosząc się do powyższych wymogów, decyzja środowiskowa jest konieczna wówczas, gdy dane urządzenie wodne stanowi inwestycję w rozumieniu Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (DzU z 2019 r. poz. 1839). Natomiast oceny wodnoprawnej wymaga się, gdy dane urządzenie wodne jest zawarte w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 27 sierpnia 2019 r. w sprawie rodzajów inwestycji i działań, które wymagają uzyskania oceny wodnoprawnej (DzU z 2019 r. poz. 1752).
Z kolei jeśli chodzi o wymagane przy legalizacji urządzenia wodnego załączniki, art. 422 Prawa wodnego wskazuje na:
1) mapę sytuacyjno-wysokościową, pobraną z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, z naniesionym schematem planowanych czynności, robót lub urządzeń wodnych i zasięgiem ich oddziaływania, lub inną mapę opatrzoną przez organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej odpowiednią klauzulą urzędową;
2) odpowiednie szkice lub rysunki;
3) wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku jego braku – decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego albo decyzję o warunkach zabudowy, jeżeli są wymagane;
4) zgodę właściciela urządzenia wodnego, które jest niezbędne do wykonania planowanych czynności, robót lub urządzeń wodnych.
Bezprawnie wykonane urządzenia wodne – kto i kiedy może zalegalizować urządzenie?
Organem wydającym decyzję o legalizacji jest dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej, dyrektor zarządu zlewni lub minister właściwy do spraw gospodarki wodnej. Organ ten może wydać taką decyzję, jeżeli lokalizacja urządzenia wodnego nie narusza:
1) ustaleń planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza,
2) ustaleń planu zarządzania ryzykiem powodziowym,
3) ustaleń planu przeciwdziałania skutkom suszy,
4) ustaleń programu ochrony wód morskich,
5) ustaleń krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych,
6) ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy albo decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego,
7) wymagań dotyczących ochrony zdrowia ludzi, środowiska, ochrony przyrody i dóbr kultury wpisanych do rejestru zabytków wynikających z przepisów odrębnych
oraz jest zgodna z art. 187, ustalając jednocześnie obowiązek uiszczenia opłaty legalizacyjnej.
Od 1 stycznia 2021 r. jednostkowa stawka opłaty legalizacyjnej wynosi 4601,08 zł (zgodnie z Obwieszczeniem Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 5 października 2020 r. – MP z 2020 r. poz. 929). Uiszcza się ją w terminie 14 dni od daty, w której decyzja o legalizacji stała się ostateczna. Opłata ta stanowi przychód Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, a brak wpłaty podlega ściągnięciu w trybie egzekucji administracyjnej, wraz z odsetkami.
Zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju
Wskazane wymogi zgodności z art. 187 Prawa wodnego dotyczą tzw. zasady zrównoważonego rozwoju, którą należy kierować się przy projektowaniu, wykonywaniu oraz utrzymywaniu urządzeń wodnych. Podobnie jak koniecznością osiągnięcia dobrego stanu wód i charakterystycznych dla nich biocenoz, koniecznością osiągnięcia celów środowiskowych, o których mowa w art. 56, art. 57, art. 59 oraz w art. 61, oraz potrzebą zachowania istniejącej rzeźby terenu oraz biologicznych stosunków w środowisku wodnym i ekosystemach lądowych zależnych od wód. Budowle piętrzące powinny umożliwiać migrację ryb.
W postępowaniu w sprawie wydania decyzji o legalizacji urządzenia wodnego stosuje się odpowiednio art. 400 ust. 7 (dotyczący podania do publicznej wiadomości na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej oraz w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości informacji o wszczęciu postępowania związanego z legalizacją urządzenia wodnego) oraz art. 401-403 (odnoszących się m.in. do kręgu stron postępowania, wyłączenia udziału w postępowaniu organizacji ekologicznych czy zawartości decyzji legalizacyjnej).
Bezprawnie wykonane urządzenia wodne – obowiązek legalizacji bądź wykonania urządzeń zapobiegających szkodom
Jak wskazano powyżej, jeżeli właściciel urządzenia wodnego nie wystąpił z wnioskiem o jego legalizację lub nie uzyskał takiej decyzji, właściwy organ nakłada na właściciela tego urządzenia, w drodze decyzji, obowiązek jego likwidacji, ustalając warunki i termin jego wykonania (art. 190 ust. 13 Prawa wodnego). W postępowaniu tym art. 401 i art. 402 stosuje się odpowiednio.
Ustawa przewiduje wyjątek od orzekania nakazu likwidacji urządzenia. Chodzi o sytuację, w której właściciel urządzenia wodnego nie uzyskał decyzji o jego legalizacji, a likwidacja urządzenia jest niemożliwa ze względów technicznych lub ekonomicznych. W takim przypadku odpowiedni organ może nałożyć na właściciela tego urządzenia, w drodze decyzji, obowiązek wykonania urządzeń zapobiegających szkodom (art. 190 ust. 15 Prawa wodnego).
fot. na otwarcie sozosfera.pl (zdjęcie ilustracyjne)
