Będzie możliwe wstrzymanie wykonania decyzji środowiskowej? Projekt nowelizacji przepisów

Na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji zamieszczony został projekt nowelizacji ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw (ustawa o.o.ś.). Czy na mocy znowelizowanych przepisów będzie możliwe wstrzymanie wykonania decyzji środowiskowej?

Analiza proponowanych zmian wskazuje, iż ich nadrzędnym celem jest zapewnienie stronom decyzji środowiskowej oraz organizacjom ekologicznym możliwości wnoszenia środków zaskarżenia w stosunku do decyzji zezwalających na realizację przedsięwzięcia, poprzedzonych decyzją środowiskową, podjętymi z udziałem społeczeństwa, na etapie postępowania administracyjnego oraz przed sądem.

Będzie możliwe wstrzymanie wykonania decyzji środowiskowej. Skąd potrzeb zmian przepisów?

Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu, stanowi on „realizację zobowiązania, jakiego Rząd Rzeczypospolitej podjął się w odpowiedzi na uzasadnioną opinię Komisji Europejskiej z dnia 7 marca 2019 r. (naruszenie nr 2016/2046), skierowaną do Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 258 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w sprawie uchybienia zobowiązaniom określonym w art. 11 ust. 1 i 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia 13 grudnia 20011 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko (Dz. Urz. UE L 26 z 28.01.2012, str. 1, z późn. zm.), zwanej dalej „dyrektywą EIA”. W przedstawionej opinii Komisja sformułowała zarzuty niewłaściwej transpozycji dyrektywy EIA w zakresie art. 11 ust. 1 i 3, tj. regulacji dotyczących dostępu do wymiaru sprawiedliwości.

Jakie zmiany proponowane w nowelizacji? Między innymi te przewidujace wstrzymanie wykonania decyzji środowiskowej

Zaproponowane w projekcie zmiany ustawy o.o.ś. dotyczą:

1. możliwości wnioskowania do organu odwoławczego o wstrzymanie natychmiastowej wykonalności decyzji środowiskowej;
2. możliwości wniesienia zażalenia na postanowienie organu odwoławczego o odmowie wstrzymania natychmiastowej wykonalności decyzji środowiskowej oraz postanowienia o wstrzymaniu natychmiastowej wykonalności decyzji środowiskowej, wraz z prawem do wniesienia skargi do sądu na rozstrzygnięcie w tej sprawie;
3. wprowadzenia przesłanki, na podstawie której sąd administracyjny może wstrzymać wykonanie ostatecznej decyzji środowiskowej;
4. wprowadzenia obligatoryjnego zawieszenia postępowania w sprawie zezwolenia na inwestycję w przypadku wstrzymania wykonania decyzji środowiskowej;
5. możliwości wniesienia przez strony postępowania w sprawie decyzji środowiskowej oraz organizacje ekologiczne, spełniające wymogi, o których mowa w art. 86g ust. 1, odwołania od zezwolenia na inwestycję w zakresie zgodności z decyzją środowiskową i możliwości złożenia skargi do sądu administracyjnego w tym zakresie;
6. możliwości wnioskowania w skardze, o której mowa w pkt. 5, o wstrzymanie zezwolenia na inwestycję;
7. wprowadzenia obowiązku udostępnienia treści zezwolenia na inwestycję w Biuletynie Informacji Publicznej;
8. wprowadzenia obowiązku udostępnienia treści decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach w Biuletynie Informacji Publicznej.

Wstrzymanie wykonania decyzji środowiskowej. Możliwe konsekwencje proponowanych zmian

Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu nowelizacji, Komisja Europejska, w ww. opinii, wskazuje na konieczność umożliwienia:

• stosowania środków tymczasowych w stosunku do decyzji środowiskowej na każdym etapie postępowania – w projekcie zmiany ustawy przewidziano podstawę do wnioskowania przez strony postępowania, w tym również przez podmioty działające na prawach strony (np. organizacje ekologiczne), o wstrzymanie wykonania decyzji, której nadano (na mocy postanowienia lub na mocy ustawy) rygor natychmiastowej wykonalności;
• zaskarżania oraz podlegania kontroli sądowej rozstrzygnięć organów wydawanych na ww. wniosek – objęcie kontrolą sądową postanowień wydawanych na podstawie ustawy o.o.ś. pozwoli na pozostawienie dotychczasowej możliwości nadawania, w uzasadnionych przypadkach, decyzji środowiskowej rygoru natychmiastowej wykonalności (art. 108 K.p.a.), a także pozostawienia przepisów przewidujących nadanie tego rygoru z mocy prawa; jednocześnie projekt nie pozbawia organu odwoławczego prawa do wstrzymania z urzędu, na podstawie art. 135 K.p.a., wykonania decyzji środowiskowej postanowieniem, na które zażalenie nie przysługuje.

Wstrzymanie wykonania decyzji środowiskowej. Co jeszcze ma umożliwić nowelizacja ustawy?

Wprowadzenie przepisów realizujących wspomniane postulaty Komisji Europejskiej ma także doprowadzić do:

• stosowania przez sądy administracyjne środków tymczasowych w stosunku do ostatecznych decyzji środowiskowych; w obecnym stanie prawnym, w sytuacji wnioskowania przez skarżących do sądu administracyjnego o wstrzymanie wykonania decyzji środowiskowej, sądy odmawiają wstrzymania ich wykonania z przyczyn formalnych. W tym zakresie sądy prezentują jednolite stanowisko, według którego wstrzymanie wykonania decyzji środowiskowej na podstawie Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (P.p.s.a.) nie jest możliwe. Artykuł 61 §3 P.p.s.a. dotyczy bowiem sytuacji, gdy zaskarżony akt wywołuje skutki materialnoprawne, natomiast skutków takich zasadniczo nie wywołuje decyzja środowiskowa, gdyż nie podlega wykonaniu w postępowaniu egzekucyjnym. Etap egzekwowania decyzji środowiskowej przeniesiony jest dopiero na etap, w którym realizowane jest przedsięwzięcie na podstawie decyzji, która nie uwzględnia decyzji środowiskowej (art. 86c ustawy o.o.ś.);
• nałożenia na organ, który wydał decyzję środowiskową, obowiązku poinformowania organów wydających decyzje następcze, o których mowa w art. 72 ust. 1 ustawy o.o.ś., o wstrzymaniu wykonania decyzji środowiskowej;
• nadanie zarówno organizacjom ekologicznym, jak i stronom postępowania w sprawie wydania decyzji środowiskowej, uprawnienia do weryfikacji zezwoleń na inwestycję w zakresie ich zgodności z uprzednio wydaną decyzją środowiskową;

Uprawnienie to będzie realizowane w zależności od etapu postępowania w sprawie wydania decyzji inwestycyjnej poprzez wniesienie odwołania lub skargi do sądu. Podkreślić należy, że podmioty te będą uprawnione do składania skarg do sądu niezależnie od ich wcześniejszego udziału w postępowaniu odwoławczym w sprawie wydania decyzji inwestycyjnej.

Jakie będą wyjątki stosowania ustawy i czy będą przepisy przejściowe?

Projektowane przepisy nie będą dotyczyły postępowań inwestycyjnych, w ramach których przeprowadzana jest ponowna ocena oddziaływania na środowisko. Zgodnie z art. 44 ustawy o.o.ś., uprawnione (spełniające określone wymagania formalne) organizacje ekologiczne, w przypadku zgłoszenia chęci uczestniczenia w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa, uczestniczą w nim na prawach strony. Uprawnienie do udziału w postępowaniu na tej podstawie dotyczy zarówno decyzji środowiskowej, jak i decyzji inwestycyjnych, przed wydaniem których przeprowadzana jest ponowna ocena oddziaływania na środowisko (art. 72 ust. 1 pkt. 1, 10, 14 i 18 ustawy o.o.ś.).

Omawiany projekt ustawy jednoznacznie wskazuje, że do postępowań wszczętych i niezakończonych decyzją ostateczną, w których termin na wniesienie odwołania lub wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy przez strony tych postępowań nie upłynął przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

Wstrzymanie wykonania decyzji środowiskowej – jakie będą konsekwencje?

Projektowane zmiany ustawy o.o.ś., będące realizacją postulatów Komisji Europejskiej, wprowadzają szereg zmian rozszerzających uprawnienia stron oraz organizacji ekologicznych w postępowaniach w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz decyzji kolejnych dla przedsięwzięć prowadzonych z udziałem społeczeństwa (przeprowadzona ocena oddziaływania na środowisko). Nowe uprawnienia z pewnością będą służyły jako narzędzie do blokowania uciążliwych czy niechcianych inwestycji. Wprowadzenie dodatkowych uprawnień związanych m.in. z możliwością wnioskowania o wstrzymanie wykonania decyzji środowiskowej zapewne niejednokrotnie utrudni proces przygotowania projektów inwestycyjnych, co w konsekwencji powinno być uwzględniane w harmonogramach przedsięwzięć napotykających na znaczący opór społeczny.