Istotne wydłużenie czasu kontroli poprzez nieodbieranie korespondencji, nieudzielanie wyjaśnień, nieprzedkładanie żądanych dokumentów oraz ograniczanie przeprowadzenia oględzin, co skutkuje brakiem poboru prób do analiz – to sytuacje, z którymi może spotkać się wojewódzki inspektor ochrony środowiska (WIOŚ) w trakcie prowadzonych działań kontrolnych. Ze zdarzeniami takimi spotyka się m.in., co prawda, sporadycznie, WIOŚ w Gdańsku. Również ustawodawca – spodziewając się takich sytuacji – przewidział z jednej strony odpowiedzialność karną dla kontrolowanego podmiotu, zagrożoną pozbawieniem wolności nawet do trzech lat, a z drugiej – odpowiedzialność administracyjną, skutkującą nałożeniem administracyjnej kary pieniężnej. W tekście tym podjęto temat odpowiedzialności administracyjnej w odniesieniu do zagadnienia, jakim jest utrudnianie kontroli WIOŚ.
Utrudnianie kontroli WIOŚ i kara pieniężna
Zgodnie z art. 31c ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (t.j. DzU z 2021 r. poz. 1070): „Kto utrudnia organowi Inspekcji Ochrony Środowiska przeprowadzanie kontroli, podlega karze pieniężnej w wysokości od 10 000 zł do 100 000 zł”.
Utrudnianie kontroli WIOŚ w ogólności
Przez utrudnianie kontroli rozumieć należy zakłócenie przebiegu kontroli w stopniu uniemożliwiającym, chociażby w części, ustalenie stanu faktycznego przez organy Inspekcji Ochrony Środowiska. Utrudnianie ma jednak miejsce również w przypadku niewykonania uzasadnionego prawnie żądania kontrolującego i nie musi skutkować zakłóceniem przebiegu kontroli w stopniu uniemożliwiającym osiągnięcie jej celu. Utrudnianie to bowiem każde zachowanie, które godzi w sprawny, normalny tok czynności kontrolnych. Może nim być zakłócenie czynności kontrolnej ograniczającej osiągnięcie celu kontroli, uczynienie procesu kontroli bardziej skomplikowanym czy wydłużenie czasu jej trwania.
Utrudnianie kontroli WIOŚ – brak przedkładania dokumentów i nieudzielanie odpowiedzi
Rozważając powyżej opisany stan, należy wskazać, że – zgodnie z art. 9 ust. 2 pkt 6 ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska, przy wykonywaniu kontroli przestrzegania wymagań ochrony środowiska upoważniony inspektor uprawniony jest m.in. do żądania pisemnych lub ustnych informacji w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego. Oznacza to, że odpowiedzi kontrolowanego powinny być udzielane w sposób umożliwiający ustalenie stanu faktycznego, zatem powinny być rzeczowe i wyczerpujące.
Efektem nieudzielania odpowiedzi na pytania jest niewątpliwie utrudnienie dla WIOŚ-u przeprowadzającego kontrolę i często brak możliwości konkretnego ustalenia stanu faktycznego.
Nieodbieranie wezwań, czyli utrudnianie kontroli WIOŚ
Zgodnie z art. 9 ust. 2 pkt 6 ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska, WIOŚ może wzywać i przesłuchiwać osoby w zakresie niezbędnym dla ustalenia stanu faktycznego, przy jednoczesnym pouczeniu ich o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, o której mowa w Kodeksie karnym. W tym przypadku utrudnienie może polegać na unikaniu odbierania wezwania, celem uniknięcia przesłuchania. Biorąc pod uwagę sprawę ewentualnej nieobecności kontrolowanego w czasie odbioru pisma, należy wskazać, że kontrolowany powinien zapewnić taką organizację wewnętrzną, by możliwe było należyte dbanie o własne interesy. Niezawinione nieodebranie korespondencji jest tylko wówczas, gdy nawet przy dołożeniu najwyższej staranności kontrolowany nie mógł w terminie dopełnić czynności. Przeszkody te zatem muszą mieć charakter zewnętrzny i obiektywny, a brak odpowiedzialności można uznać tylko wtedy, gdy kontrolowany nie mógł przeszkody usunąć, nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku.
Utrudnianie kontroli WIOŚ – unikanie oględzin
Gdy kontrolowany uniemożliwia oględziny w trakcie kontroli, skutkuje to np. brakiem poboru prób do analiz, co jest znaczącym utrudnieniem kontroli, które polega na zakłóceniu realizacji czynności kontrolnych.
Utrudnianie kontroli w praktyce pomorskiej Inspekcji Ochrony Środowiska – charakter incydentalny
W każdym z opisanych powyżej przypadków WIOŚ w Gdańsku, zgodnie z art. 31c ust. 1 pkt 2 ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska, wszczyna postępowania administracyjne i wymierza administracyjne kary pieniężne w wysokości od 10 000 zł do 100 000 zł. Sytuacje te jednak mają charakter incydentalny.
fot. WIOŚ w Gdańsku (zdjęcie ilustracyjne)
