W Ustawie z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j. DzU z 2022 r., poz. 669, ze zm.) jeden z rozdziałów poświęcono ewidencji odpadów. W art. 66-72 określono podstawowe zasady, m.in. wskazano, kto jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji, kto jest z tego obowiązku zwolniony czy z zastosowaniem jakich dokumentów się ją stosuje. Jednocześnie w ustawie o odpadach określono delikt administracyjny, za naruszenia w zakresie ewidencji. Warto zatem omówić zagadnienie, jakim są kary za ewidencję odpadów.
Kto powinien prowadzić ewidencję odpadów?
Posiadacz odpadów jest obowiązany do prowadzenia na bieżąco ich ilościowej i jakościowej ewidencji, zgodnie z katalogiem odpadów. Wspomniany katalog odpadów został określony w Rozporządzeniu Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów (DzU z 2020 r. poz. 10).
Obowiązek prowadzenia ewidencji odpadów nie dotyczy m.in. wytwórców odpadów komunalnych czy wytwórców odpadów budowlanych i rozbiórkowych pochodzących z robót budowlanych prowadzonych przez osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami. Jednocześnie Minister Klimatu określił, w drodze rozporządzenia z 23 grudnia 2019 r., rodzaje odpadów lub ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji, kierując się ich szkodliwością oraz potrzebą wprowadzenia ułatwień w przypadku niewielkich ilości odpadów.
W przypadku posiadaczy odpadów ewidencję prowadzi się z zastosowaniem następujących dokumentów:
– karty przekazania odpadów (z pewnymi wyjątkami),
– karty ewidencji odpadów,
– karty ewidencji komunalnych osadów ściekowych,
– karty ewidencji zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego,
– karty ewidencji pojazdów wycofanych z eksploatacji.
Przepisy zawierają także opisy innych sytuacji, kiedy wymagane jest prowadzenie ewidencji za pomocą różnych kart oraz jakie dane powinna zawierać każda z nich.
Administracyjna kara pieniężna
W ustawie o odpadach wskazano, że wojewódzki inspektor ochrony środowiska (WIOŚ) wymierza administracyjną karę pieniężną za nieprowadzenie ewidencji odpadów albo prowadzenie jej w sposób nieterminowy lub niezgodnie ze stanem rzeczywistym. Jej wysokość przewidziano w granicach od 1000 zł do 1 000 000 zł. Przy ustalaniu wysokości administracyjnej kary pieniężnej WIOŚ uwzględnia rodzaj naruszenia i jego wpływ na życie i zdrowie ludzi oraz środowisko. Określa on też okres trwania naruszenia i rozmiary prowadzonej działalności oraz bierze pod uwagę skutki tych naruszeń i wielkość zagrożenia.
Należy także dodać, że wpływy z administracyjnych kar pieniężnych trafiają na rachunek bankowy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w terminie do końca następnego miesiąca po upływie każdego kwartału.
Przykład administracyjnej kary pieniężnej za ewidencję odpadów
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Gdańsku przeprowadził kontrolę w jednej ze spółek, która zajmuje się m.in. gospodarką odpadami o kodzie 17 02 04*. Pod tym oznaczeniem kryją się odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych zawierające lub zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi, np. drewniane podkłady kolejowe. Na terenie kontrolowanej firmy stwierdzono obecność ok. 600 drewnianych podkładów kolejowych. W związku z wytwarzaniem odpadów niebezpiecznych i przekazywaniem ich do zagospodarowania innym podmiotom spółka jest zobowiązana do prowadzenia ewidencji odpadów. Powinna ją prowadzić w Bazie danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO), do której dostęp ma także m.in. WIOŚ w Gdańsku. A zatem przed transportem odpadów spółka jest zobowiązana wystawić kartę przekazania odpadów. W karcie takiej powinna znaleźć się informacja, skąd i dokąd odpady są transportowane oraz jaki podmiot je transportuje.
W trakcie kontroli ustalono, że firma prowadziła ewidencję odpadów niezgodnie ze stanem rzeczywistym. Udokumentowano, że w kartach przekazania odpadów wykazywano dane niezgodne z rzeczywistością, bowiem wpisywano fikcyjne daty i godziny rozpoczęcia transportu. Ustalono, że w ciągu jednego dnia niemożliwe było wykonanie kilku transportów w krótkich odstępach czasowych przez jeden pojazd na trasie Gdańsk – Oświęcim – Gdańsk.
Za prowadzenie ewidencji niezgodnie ze stanem rzeczywistym na spółkę nałożono karę w wysokości 30 000 zł.
Osobne postępowania są prowadzone wobec podmiotów rzekomo odbierających odpady oraz wobec firm transportujących.
Kary za ewidencję odpadów wymierzone za okres styczeń 2022 – czerwiec 2023
W okresie styczeń 2022 r. – czerwiec 2023 r. WIOŚ w Gdańsku 40 decyzjami administracyjnymi wymierzył kary pieniężne na kwotę 825 000 zł za naruszenia w zakresie ewidencji odpadów.
Słowem zakończenia w sprawie ewidencji odpadów
Należy zauważyć, że mieszkańcy wytwarzający we własnym domu odpady komunalne nie muszą prowadzić ewidencji odpadów. Niemniej jednak spoczywają na nich inne obowiązki z zakresu gospodarki odpadami, jak chociażby konieczność prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów. Natomiast każdy, kto jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji, powinien czynić to za pośrednictwem BDO. Jak wykazuje doświadczenie gdańskiego WIOŚ-u, w trakcie każdej kontroli z zakresu gospodarki odpadowej, zarówno tej planowej, jak i interwencyjnej, sprawdzane są kwestie dotyczące ewidencji odpadów. Inspekcje wykazują różne naruszenia, za które grozi administracyjna kara pieniężna. Szczególnie wysokich kar mogą spodziewać się wszyscy ci, którzy są częścią szerokiego procederu związanego z „szarą strefą” w gospodarce odpadami.
