Wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska (WIOŚ) są zobowiązane do całodobowej pracy, mając na celu zwalczanie „szarej strefy” w zakresie gospodarki odpadami. Kontrole w tym obszarze są przeprowadzane bez wcześniejszego poinformowania podmiotu, którego dotyczą.
„Szara strefa” polega m.in. na przetwarzaniu i zbieraniu odpadów bez wymaganych zezwoleń. Przepisy ustawy o odpadach wskazują bowiem, kiedy należy je posiadać, oraz określają, jakie organy są właściwe do ich wydania. Zezwolenia w tym zakresie wydają odpowiednio starostowie, marszałkowie województwa czy regionalni dyrektorzy ochrony środowiska. Natomiast rolą Inspekcji Ochrony Środowiska (IOŚ) jest przede wszystkim kontrola. W związku ze zmianami przepisów, w strukturach WIOŚ-u w Gdańsku utworzono specjalną grupę, mającą na celu prowadzenie działań zwalczających wynaturzenia na rynku odpadowym.
Zwalczanie „szarej strefy”. Co wolno Inspekcji Ochrony Środowiska?
Walcząc z przestępstwami i wykroczeniami odpadowymi, inspektorzy mogą podejmować czynności określone w art. 10b ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska, czyli:
1) obserwować i rejestrować przy użyciu środków technicznych, w tym technik satelitarnych i bezzałogowych statków powietrznych, obraz zdarzeń oraz dźwięk towarzyszący tym zdarzeniom (użycie dronów i fotołapek);
2) gromadzić i zabezpieczać dowody popełnienia przestępstwa lub wykroczenia;
3) żądać pisemnych lub ustnych informacji oraz przesłuchiwać osoby w zakresie niezbędnym dla ustalenia stanu faktycznego, przyjednoczesnym pouczeniu ich o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, o której mowa w Kodeksie karnym;
4) ustalać tożsamość osób oraz żądać okazania dokumentów niezbędnych do wymierzenia grzywny w drodze mandatu karnego lub sporządzeniu wniosku o ukaranie;
5) nakładać grzywny w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewidzianym przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia;
6) dokonywać oględzin pomieszczeń i innych miejsc;
7) zatrzymywać lub przeszukiwać pojazdy przewożące towary oraz kontrolować dokumenty związane z przewozem towaru, jeżeli zachodzi podejrzenie przewożenia odpadów;
8) udzielać pouczeń, zwracać uwagę, ostrzegać lub stosować inne środki oddziaływania wychowawczego.
Ustalenia wynikające z powyższych uprawnień mogą być wykorzystywane w prowadzonych kontrolach.
Zwalczanie „szarej strefy” przez WIOŚ w Gdańsku w 2020 r.
W 2020 r., efektem pracy inspektorów WIOŚ-u w Gdańsku, było przeprowadzenie ponad 150kontroli dotyczących „szarej strefy” w zakresie odpadów. W ich wyniku wydano 40 decyzji pieniężnych na kwotę ponad 8,2 mln zł (w tym pięć decyzji, każda po 1 mln zł). Ponadto, w ramach działań pokontrolnych, skierowano kilka wniosków do prokuratury, które dotyczyły przestępstwa „odpadowego”, określonego w art. 183 Kodeksu karnego: „Kto wbrew przepisom składuje, usuwa, przetwarza, zbiera, dokonuje odzysku, unieszkodliwia albo transportuje odpady lub substancje w takich warunkach lub w taki sposób, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.
fot. sozosfera.pl (zdjęcie ilustracyjne)
