5 września br. weszły w życie, w przeważającym zakresie, przepisy Ustawy z dnia 20 lipca 2018 roku o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2018 r., poz. 1592), którymi zmodyfikowano lub wprowadzono nowe obowiązki podmiotów gospodarujących odpadami.
Zgodnie z nowelizacją, wybrane podmioty gospodarujące odpadami mają rok na dostosowanie sposobu prowadzenia działalności do wymogów przewidzianych ww. ustawą. W tym czasie konieczne jest złożenie wniosku o zmianę posiadanej decyzji umożliwiającej zbieranie lub przetwarzanie odpadów. Należy jednak podkreślić, że część obowiązków – dotyczących wizyjnego systemu kontroli – powinna zostać spełniona wcześniej.
Zmiany w przepisach odpadowych – zakres modyfikacji
Zmiany zmierzają do zwiększenia kontroli nad wydawaniem zezwoleń na zbieranie lub na przetwarzanie odpadów oraz rozszerzenia odpowiedzialności podmiotów gospodarujących odpadami za nieprawidłowe obchodzenie się z nimi.
Zakres zmian przewidzianych w ustawie nowelizującej obejmuje m.in. skrócenie możliwego okresu magazynowania odpadów, określenie maksymalnej masy odpadów, jaka może być magazynowana, nałożenie obowiązku w obszarze prowadzenia wizyjnego systemu kontroli miejsc magazynowania lub składowania odpadów (monitoring), wprowadzenie kontroli Państwowej Straży Pożarnej w ramach wydawania zezwoleń odpadowych, ustanowienie konieczności posiadania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu przy występowaniu o zezwolenia odpadowe, a także wprowadzenie konieczności ustanawiania zabezpieczeń roszczeń przez posiadaczy odpadów legitymujących się zezwoleniem odpadowym.
Dodatkowe obowiązki, przede wszystkim te związane z uzyskiwaniem zezwoleń, wynikają z konieczności odpowiedzi ustawodawcy na szereg naruszeń, jakie miały miejsce w ostatnim czasie w zakresie gospodarki odpadami, a w szczególności podpaleń składowisk i magazynów odpadów.
Na skutek powyższego przewidziane zostały wymogi w zakresie dokonania uzgodnień i konsultacji z organami straży pożarnej w ramach uzyskiwania zezwoleń na zbieranie lub na przetwarzanie odpadów oraz pozwoleń na wytwarzanie odpadów uwzględniających zbieranie lub przetwarzanie odpadów. Zmiany zmierzają do objęcia miejsc składowania i magazynowania odpadów większą kontrolą również poprzez ustalenie obowiązku posiadania monitoringu (wizyjny system kontroli) czy poprzez określenie wymogu posiadania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla nieruchomości nieobjętej miejscowym planem zagospodarowania, na której są składowane lub magazynowane odpady.
Ustanowienie zabezpieczeń
Obowiązkiem, który w najszerszym zakresie może wpłynąć na ograniczenie podejmowania się przez różne podmioty działalności w zakresie gospodarki odpadami, jest konieczność ustanawiania zabezpieczeń roszczeń przez posiadaczy odpadów obowiązanych do uzyskania zezwolenia na zbieranie lub na przetwarzanie odpadów, przy czym obowiązek ten nie dotyczy zarządzających składowiskami odpadów.
Zabezpieczenie, ustanawiane w formie depozytu, gwarancji bankowej, gwarancji ubezpieczeniowej lub polisy ubezpieczeniowej, określa się w wysokości obliczanej jako iloczyn największej możliwej masy odpadów do magazynowania (przy uwzględnieniu wymiarów miejsca magazynowania) oraz stawki zabezpieczenia roszczeń.
Obecnie trwają prace nad ustaleniem treści rozporządzenia w sprawie wysokości stawek zabezpieczenia roszczeń. W zaproponowanym projekcie wysokość stawki jest różnicowana w zależności od właściwości odpadów i ustalana jest w odniesieniu do 1 Mg magazynowanych odpadów.
Formę i wysokość zabezpieczenia określać ma właściwy organ w drodze postanowienia.
Zabezpieczenie ma zapewniać pokrycie kosztów wykonania zastępczego decyzji nakazującej posiadaczowi usunięcie odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania. Ma również umożliwić pokrycie kosztów usunięcia odpadów i negatywnych skutków w środowisku lub szkód w środowisku w razie cofnięcia zezwolenia. Brak ustanowienia zabezpieczenia lub ustanowienie niezgodnie z wymogami przewidzianymi przez organ stanowi podstawę do odmowy wydania zezwolenia na zbieranie lub na przetwarzanie odpadów.
Co więcej, organ może cofnąć zezwolenie, jeśli po jego wydaniu stwierdzono brak lub nieprawidłowe ustanowienie zabezpieczenia, a także w razie stwierdzenia, że posiadacz odpadów nie utrzymuje zabezpieczenia przez okres wymagany w przepisach. Zgodnie z nowymi przepisami, zabezpieczenie jest zwracane na podstawie stosownej decyzji, wydawanej na wniosek posiadacza odpadów.
Konieczność dostosowania posiadanych decyzji
Podmioty gospodarujące odpadami powinny pochylić się nad przepisami omawianej ustawy, celem ustalenia, w jakim zakresie muszą dostosować prowadzoną działalność do nowych wymogów.
Do 5 września 2019 r. podmioty gospodarujące odpadami na podstawie:
- zezwolenia na zbieranie odpadów;
- zezwolenia na przetwarzanie odpadów;
- zezwolenia na zbieranie i przetwarzanie odpadów;
- pozwolenia na wytwarzanie odpadów uwzględniającego zbieranie lub przetwarzanie odpadów;
uzyskanego przed 5 września br., obowiązane są do złożenia wniosku o zmianę posiadanej decyzji. We wniosku tym powinny zostać wskazane parametry w zakresie m.in. maksymalnej masy odpadów, pojemności obiektu czy instalacji oraz formy i wysokości zabezpieczenia.
Wniosek, poza określeniem wydajności składowiska lub miejsca magazynowania oraz dokonywanego zabezpieczenia, powinien zawierać szereg załączników. Wśród nich m.in. operat przeciwpożarowy, określone oświadczenia posiadacza odpadów, uzgodnienia z odpowiednimi organami straży pożarnej czy decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Niezłożenie wniosku, o którym mowa wyżej, przewidzianego w art. 14 wspomnianej nowelizacji, do 5 września 2019 r. grozi wygaśnięciem decyzji uprawniającej do gospodarowania odpadami.
Inny termin na dostosowanie został określony w odniesieniu do wykonania obowiązku w zakresie prowadzenia wizyjnego systemu kontroli. Posiadacz odpadów legitymujący się zezwoleniem na zbieranie lub na przetwarzanie odpadów, pozwoleniem na wytwarzanie odpadów uwzględniającym zbieranie lub przetwarzanie odpadów lub pozwoleniem zintegrowanym uwzględniającym zbieranie lub przetwarzanie odpadów ma sześć miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy (do 5 marca 2019 r.) na dostosowanie się do wymogu prowadzenia monitoringu.
W tym zakresie również trwają obecnie prace nad przepisami wykonawczymi – rozporządzeniem określającym wymagania dla prowadzenia wizyjnego systemu kontroli.
