W postępowaniach dotyczących zmian decyzji związanych z gospodarowaniem odpadami w ostatnim czasie zarysowały się rozbieżności w interpretacji i stosowaniu przepisów zobowiązujących do przeprowadzenia kontroli przez wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska (WIOŚ) oraz komendantów powiatowych (miejskich) Państwowej Straży Pożarnej(PSP). Niektóre organy administracji stanęły na stanowisku, że przeprowadzenie kontroli w procedurze zmiany decyzji na podstawie art. 14 ust. 1 Ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw nie jest konieczne. Taka ocena sytuacji nie jest jednak jednolita.
Zmiana zezwoleń odpadowych a kontrola WIOŚ-u i różne traktowanie podmiotów
Rozbieżności tych nie rozwiał również Główny Inspektor Ochrony Środowiska (GIOŚ), uchylając się od zajęcia jednoznacznego stanowiska w sprawie. Sytuacja ta sprawia, że różne podmioty zajmujące się gospodarowaniem odpadami były dotąd inaczej traktowane, a odmienności te wynikały jedynie z podlegania pod właściwość terytorialną innego organu administracji. W konsekwencji przedsiębiorca zajmujący się gospodarowaniem odpadami w województwie warmińsko-mazurskim nie musiał przechodzić kontroli, podczas gdy podmiot wykonujący tę samą działalność w województwie mazowieckim był zmuszony do poddania się inspekcji.
Obligatoryjna zmiana decyzji odpadowych
Na skutek nowelizacji ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach, podmioty posiadające zezwolenie na zbieranie odpadów, zezwolenie na przetwarzanie odpadów lub pozwolenie na wytwarzanie odpadów uwzględniające zbieranie lub przetwarzanie odpadów, zobligowane były do złożenia wniosku o zmianę decyzji w zakresie wskazanym przez ustawodawcę. Zmiany te podyktowane były m.in. częstymi przypadkami pożarów miejsc składowania odpadów i innymi nieprawidłowościami w branży gospodarowania odpadami. Przedsiębiorcy, którzy takiego wniosku nie złożyli, musieli się liczyć z wygaśnięciem decyzji administracyjnych, a w konsekwencji – z niemożnością prowadzenia dotychczasowej działalności.
Wspomnianą nowelą wprowadzono m.in. obowiązek przeprowadzenia kontroli instalacji, obiektu budowlanego lub miejsc magazynowania odpadów przez WIOŚ oraz komendanta powiatowego (miejskiego) PSP, w przypadku „istotnej zmiany” zezwolenia lub pozwolenia. Ustawodawca nie zdecydował się jednak na doprecyzowanie sformułowania „istotna zmiana”, co jest przyczyną rozbieżności w praktyce organów administracji.
Zmiana zezwoleń odpadowych – rozbieżności dotyczące konieczności przeprowadzenia kontroli
Niektórzy WIOŚ-e stoją na stanowisku, że zmiana decyzji w zakresie wskazanym w art. 14 ust. 1 ustawy nie jest istotną, a zatem nie ma podstaw do przeprowadzenia kontroli. Przykładowo, Wielkopolski WIOŚ uznał, że „zmiana zezwolenia na przetwarzanie odpadów wyłącznie w zakresie określonym w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw, tj. bez istotnej zmiany ilości lub rodzajów przetwarzanych odpadów lub technologii przetwarzania tych odpadów, nie stanowi istotnej zmiany zezwolenia, o którym mowa w art. 41a ust. 6 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach”1. Z kolei Warmińsko-Mazurski WIOŚ w Olsztynie wskazał, że „WIOŚ w Olsztynie wystosował do właściwych organów łącznie 16 pism wskazując, iż nie zachodzi konieczność przeprowadzenia kontroli instalacji z uwagi na fakt, iż wszczęte postępowania dotyczyły wyłącznie dostosowania decyzji administracyjnych do nowych wymogów prawnych i nie stanowią istotnej zmiany instalacji”2.
W opozycji do tych stanowisk stanął GIOŚ, który wskazał, że do właściwego organu ochrony środowiska, prowadzącego postępowanie w przedmiocie zmiany zezwoleń lub pozwoleń, należy dokonanie oceny, czy w konkretnej sprawie nastąpiła „istotna zmiana”. Jednocześnie organ ten wskazał, że „WIOŚ zobligowany jest natomiast w takiej sytuacji do przeprowadzenia kontroli, o której mowa we wniosku skierowanym przez powyższy organ. Brak jest możliwości odstąpienia od jej przeprowadzenia nawet w przypadku uznania przez WIOŚ, iż w przedmiotowej sytuacji zmiana ta nie będzie „istotna”3.
Zmiana decyzji odpadowych – wnioski płynące ze stanowiska GIOŚ-a
Z powyższego stanowiska GIOŚ-a wynikają dwa kluczowe wnioski. Po pierwsze, że nie można z góry zakładać, iż w procedurze zmiany decyzji na podstawie art. 14 ust. 1 brakuje podstaw do przeprowadzenia kontroli. Nawet bowiem gdy wniosek przedsiębiorcy ogranicza się do zmian wymuszonych przez ustawodawcę, organ prowadzący postępowanie może dojść do wniosku, że w sprawie wystąpiła „istotna zmiana”, co obliguje do przeprowadzenia kontroli.
Po drugie, decyzja organu prowadzącego postępowanie w przedmiocie zmiany decyzji, co do tego, czy zwracać się do WIOŚ-a o przeprowadzenie kontroli, jest autonomiczną decyzją tego organu i jeśli zwróci się on do inspektora o przeprowadzenie takiej kontroli, to WIOŚ będzie związany decyzją organu w tym zakresie, a zatem nie może odmówić przeprowadzenia kontroli, nawet jeśli – jego zdaniem – zmiany decyzji nie będą „istotne”.
Nie jest jasne, dlaczego – w ocenie GIOŚ-a – dwa postępowania zainicjowane wnioskami ograniczającymi się wyłącznie do zmian wymuszonych przez prawodawcę mogą być oceniane różnie, prowadząc do konkluzji, że w jednym przypadku zmiany mają charakter istotny, a w drugim nie.
Nierówne traktowanie podobnych podmiotów – konsekwencja stanowiska GIOŚ-a
Konsekwencją tak przyjętego stanowiska GIOŚ-a jest sytuacja, w której dwa podobne podmioty działające w branży gospodarowania odpadami, które złożyły wnioski na podstawie art. 14 ust. 1 ustawy, traktowane będą zupełnie inaczej wyłącznie z uwagi na to, że postępowanie prowadzone jest przez inny organ. Co więcej, nawet w przypadku postępowań prowadzonych przez ten sam organ może on potraktować dwa podobne podmioty w odmienny sposób i w stosunku do jednego z nich zdecydować o konieczności przeprowadzenia kontroli, a w stosunku do drugiego od takiej kontroli odstąpić. Sytuacje takie mają miejsce w praktyce, co z pewnością narusza zasadę równego traktowania takich samych podmiotów przez organy władzy publicznej, a tym samym nie sprzyja pogłębianiu zaufania obywateli do państwa.
Źródła:
- Pismo Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska z dnia 2 lipca 2019 roku pozyskane przez Kancelarię SRDK w trybie dostępu do informacji publicznej.
- Pismo Warmińsko Mazurskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska z dnia 1 kwietnia 2020 roku pozyskane przez Kancelarię SRDK w trybie dostępu do informacji publicznej.
- Pismo Mazowieckiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska z dnia 4 sierpnia 2020 roku (opracowane w ramach postępowania prowadzonego przez Kancelarię SRDK), w którym organ ten odnosi się do stanowiska Głównego Inspektora Ochrony Środowiska.
fot. na otwarcie sozosfera.pl (zdjęcie ilustracyjne)
Artykuł został opublikowany w ramach współpracy
z SZYMAŃCZYK ROMAN DERESZ KANCELARIA ADWOKACKA SP. P.
