Sylwia Spurek, zastępca rzecznika praw obywatelskich skierowała pismo do prezesa Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) w sprawie wsparcia usuwania składowisk i magazynów odpadów.
Jak podaje Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO), obywatele skarżą się rzecznikowi na składowiska i magazyny różnych odpadów, znajdujące się w sąsiedztwie zamieszkanych terenów. Jak zaznacza Biuro RPO, obiekty tego typu często działają bez wymaganych pozwoleń. Zdarza się też, że pozwolenia są cofane wobec uchybień w ich prowadzeniu.
Wsparcie usuwania składowisk i magazynów odpadów – zastępca rzecznika praw obywatelskich z pismem do prezesa NFOŚiGW
Jak wskazuje Biuro RPO, zgodnie z ustawą z 14 grudnia 2012 r. o odpadach, obowiązek usunięcia odpadów z miejsca nielegalnego składowania spoczywa na ich posiadaczu. Stosunkowo często dochodzi jednak do sytuacji, w której posiadacz nie wykonuje tego obowiązku, nawet mimo nałożonych na niego sankcji w postępowaniu egzekucyjnym lub kar pieniężnych przewidzianych przez Prawo ochrony środowiska. Rzecznik zna takie przypadki, które sam badał (np: głośna sprawa nielegalnego składowiska odpadów niebezpiecznych w Brzegu) – dodaje Biuro RPO.
W piśmie Sylwia Spurek napisała, że problem ten uwidocznił się zwłaszcza w związku z niedawną serią pożarów składowisk odpadów.
W maju br. RPO podjął sprawę tych pożarów. Zdaniem Adama Bodnara, rzecznika praw obywatelskich, źródłem systemowego problemu mogą być niedostateczne mechanizmy kontrolne wobec podmiotów przetwarzających odpady.
Biuro RPO wskazuje, że często w sytuacji braku podjęcia stosownych działań przez posiadaczy odpadów, ich usunięcie spada głównie na gminy, zwykle w formie tzw. zastępczego wykonania decyzji. Stałym problemem jest jednak finansowanie tego zadania, zwłaszcza wobec częstego braku perspektywy wyegzekwowania poniesionych kosztów od posiadacza usuniętych odpadów. Samorządy mogą uzyskać na to wsparcie NFOŚiGW, w szczególności w ramach działającego od kilku lat programu „Ochrona powierzchni ziemi”. Włodarzom gmin znajdujących się w opisanej sytuacji RPO sugerował kierowanie odpowiednich wniosków do Funduszu – dodaje Biuro RPO.
Czy aktualne narzędzia finansowe są wystarczające
„Skala problemu i powtarzające się problemy samorządów lokalnych w finansowaniu usuwania odpadów każą jednak zastanowić się, czy aktualnie funkcjonujące narzędzia są wystarczające. Bariery w uzyskaniu finansowania przez gminy mają bowiem bezpośrednie przełożenie na prawo ich mieszkańców do życia w zdrowym środowisku” – podkreśla zastępca rzecznika praw obywatelskich. Stąd też zadała ona pytanie Kazimierzowi Kujdzie, prezesowi NFOŚiGW o dostępne w ramach Funduszu metody finansowania usuwania przez gminy nielegalnych składowisk odpadów. Poprosiła zwłaszcza o wskazanie, czy w ramach NFOŚiGW możliwe jest wsparcie gmin w usuwaniu odpadów z nieruchomości niestanowiących ich własności lub niepozostających w ich użytkowaniu wieczystym. Program „Ochrona powierzchni ziemi” przewiduje bowiem, że zadania wykonywane w trybie tzw. wykonania zastępczego mogą być dofinansowane jedynie wówczas, gdy beneficjent jest właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości, której dotyczy zadanie.
Jak zaznacza Biuro RPO, zastępczyni rzecznika zwróciła się także o wskazanie, czy możliwa jest wypłata środków przez NFOŚiGW na taki cel w formie innej niż refundacja zadania wcześniej wykonanego, co ma duże znaczenie dla samorządów.
Sylwia Spurek, wystąpiła również o przekazanie statystyk korzystania przez samorządy ze wsparcia Funduszu, ze szczególnym uwzględnieniem zadań w trybie wykonania zastępczego. Chodzi o liczbę wniosków złożonych, zaakceptowanych oraz odrzuconych (ze wskazaniem przyczyn odrzucenia).
Ponadto poproszono prezesa NFOŚiGW o ocenę skuteczności obecnych form wsparcia samorządów. „W szczególności ważna będzie opinia Kazimierza Kujdy, czy – obok form finansowania pozostających w dyspozycji Funduszu – należałoby wprowadzić dofinansowanie usuwania odpadów przez jednostki samorządu terytorialnego w formie np. nowej dotacji celowej w myśl ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, czy też zmodyfikować obecne regulacje, np. dotacje celowe przyznawane według ustawy z 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym.
Na podstawie www.rpo.gov.pl
fot. sozosfera.pl
