O pilne i fundamentalne zmiany w systemie kaucyjnym, a dokładnie w ustawie regulującej ten element rynku zaapelowała branża napojowa w Polsce. Według niej ustawa jest dysfunkcyjna i nie gwarantuje efektywnego działania systemu, dodatkowo „dyskryminuje firmy napojowe i stwarza realne zagrożenie finansowe dla całej branży i handlu detalicznego”.
Zmiany w systemie kaucyjnym – czego oczekują producenci?
Lista postulatów dotycząca niezbędnych zmian w systemie kaucyjnym na opakowania po napojach, została przekazana Ministerstwu Klimatu i Środowiska przez Polską Federację Producentów Żywności Związek Pracodawców (PFPŻZP) i Związek Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego Browary Polskie (ZPPP). Zdaniem organizacji system kaucyjny w Polsce powinien wspierać branżę napojową w realizacji celów gospodarki odpadami opakowaniowymi w sposób efektywny środowiskowo i racjonalny ekonomicznie. Powinien być też przyjazny dla konsumentów i przedsiębiorstw i nie dyskryminować żadnej grupy firm wprowadzających produkty w opakowaniach w możliwości utworzenia podmiotu reprezentującego. Co więcej, ich zdaniem system powinien zapewnić spełnienie przez przedsiębiorstwa wymagań Unii Europejskiej, dotyczących użycia surowców wtórnych w nowych opakowaniach, w tym dostępu do recyklatu PET. Organizacje dodają też, że obecnie ustawa nie spełnia żadnego z postulatów. Na dyskusje i wdrażanie zmian przedsiębiorcom pozostało mniej niż rok. – Oczekujemy, że obecna koalicja rządząca wywiąże się ze swoich obietnic, składanych przed wyborami, że błędne i szkodliwe zapisy przeforsowane przez poprzedni rząd zostaną jak najszybciej poprawione – powiedział Andrzej Gantner, wiceprezes PFPŻZP.
Tworzenie operatorów i minimalizacja kosztów systemu
Postulowane przez PFPŻZP i ZPPP przesunięcie o rok, czyli na 1 stycznia 2026 r., obowiązków wynikających z systemu kaucyjnego tłumaczone jest opóźnieniami w procesie legislacyjnym oraz dyskryminacją dużych firm napojowych w procesie tworzenia operatorów. 1 stycznia 2025 r., a więc termin pierwotny, uznano za nierealny. – W świetle obecnych zapisów ustawy mamy do czynienia z jawną dyskryminacją firm napojowych w tworzeniu własnego operatora. Gdyż firmy te chcą tworzyć wspólnego dużego operatora i generują łącznie określone prawem wysokie poziomy obrotów. Przed rejestracją spółki muszą uzyskać zgodę na koncentrację od Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów lub nawet Komisji Europejskiej, co znacząco wydłuża prace nad zbudowaniem systemu w stosunku do operatorów nie podlegających tym przepisom – powiedział Andrzej Gantner.
Przedstawione przez branżę postulaty mówią o najbardziej racjonalnym ekonomicznie i środowiskowo rozwiązaniu w postaci wdrożenia systemu, który byłby zarządzany przez jednego operatora. Ich zdaniem, występujące obecnie nieprecyzyjne zapisy ustawy przy wielu operatorach, mają stanowić zagrożenie finansowe dla wszystkich uczestników tego systemu oraz stwarzać możliwość tworzenia operatorów przez podmioty, w których udział firm napojowych jest niewielki. Zdaniem przedstawicieli branży „przeczy to założeniom ustawy, gdzie to właśnie firmy napojowe powinny tworzyć operatorów, po to, żeby minimalizować koszty systemu i zapewnić branży dostęp do recyklatu, a nie stać się źródłem zysków dla podmiotów spoza branży”.
– Postulujemy, aby w przypadku funkcjonowania wielu operatorów znacząco zaostrzyć przepisy dotyczące rozliczeń pomiędzy operatorami w zakresie zebranej kaucji i opakowań, tak aby zapobiec defraudacjom finansowym, które mogą sięgać setek milionów złotych i zagrozić płynności finansowej zarówno operatorów jak i jednostek handlu detalicznego – podkreślił Bratłomiej Morzycki z ZPPP Browary Polskie.
System oczami przedstawicieli branży
Zaproponowano, by kaucja podążała za produktem w całym łańcuchu sprzedaży. Ma to zapobiegać potencjalnym defraudacjom kaucji oraz umożliwić szybkie rozliczanie się z pobranej i wydanej kaucji pomiędzy sklepami a operatorami. – Taki system pobierania kaucji był zapisany w pierwszym projekcie ustawy. Z nieznanych nam przyczyn i bez żadnego uzasadnienia oraz konsultacji rząd PiS w ostatnim momencie usunął to rozwiązanie i zastąpił obecnie zapisanym w ustawie dysfunkcyjnym rozwiązaniem, w którym kaucja pobierana jest wyłącznie na etapie sprzedaży konsumentowi ostatecznemu. To otwarta droga do milionowych defraudacji i potencjalnych bankructw zarówno sklepów jak i operatorów – stwierdził Andrzej Gantner. Kolejnym zaproponowanym rozwiązaniem jest wyłączenie kaucji z podatku VAT. Zdaniem branży napojowej system kaucyjny nie powinien być pretekstem, by nakładać na przedsiębiorców i konsumentów kolejnego podatku, a sąm podatek jedynie zwiększy koszty systemu. Postulowanym pomysłem są też zmiany w ustawie dotyczącej kaucjonowania butelek wielokrotnego użytku i utrzymanie tego – zdaniem postulujących – dobrze działającego systemu bez zmian. – Obecnie funkcjonujące systemy kaucyjne na butelki szklane wielokrotnego użytku mają już długą praktykę, w ramach której został zoptymalizowany wpływ środowiskowy opakowań wielokrotnego użytku oraz zmaksymalizowane korzyści handlu detalicznego ze sprzedaży produktów w tych opakowaniach – przepisy nie powinny więc ich niszczyć, wręcz przeciwnie powinny wzmacniać ich rozszerzanie, co jest zgodne z hierarchą postępowania z odpadami – podkreśla Bartłomiej Morzycki. Wskazano również potrzebę wprowadzenia okresu przejściowego na wyprzedaż zapasów opakowań bez oznakowania systemem kaucyjnym. Zwrócono uwagę na konieczność dostosowania minimalnych poziomów selektywnej zbiórki do unijnych regulacji oraz na koniczność wyłączenia opakowań po produktach mlecznych z systemu kaucyjnego. – Wszystkie zaproponowane przez nas zmiany do ustawy mają na celu naprawienie błędnych zapisów, które stanowią realne zagrożenie dla uruchomienia i efektywnego funkcjonowania systemu kaucyjnego w Polsce. Naszym celem jest, aby od 1 stycznia 2026 r. w Polsce funkcjonował powszechny, efektywny środowiskowo i ekonomicznie, przyjazny dla konsumentów system kaucyjny, a nie system, który w sposób chaotyczny i wyrywkowy zbiera niewielkie ilości opakowań po napojach nie gwarantując realizacji celów dotyczących poziomu zbiórki i użycia recyklatu. Chcemy zapobiec chaosowi organizacyjnemu i komunikacyjnemu, który zamiast zachęcać konsumentów do prośrodowiskowych zachowani skutecznie ich do nich zniechęci – dodał Andrzej Gantner.
Na podstawie nadesłanej informacji
fot. sozosfera.pl (zdjęcie ilustracyjne)
