Na podstawie Ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (DzU z 2022 r. poz. 1297, ze zm.), gminy są zobowiązane do osiągnięcia wymaganych poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów. Tym samym wójt (burmistrz, prezydent miasta) jest obowiązany do sporządzania rocznego sprawozdania z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami. Jest ono składane za pośrednictwem Bazy Danych Odpadowych (BDO) do właściwego marszałka województwa w terminie do 31 marca za rok poprzedni. Ten następnie weryfikuje poprawność złożonego sprawozdania oraz ustala, jakie gminy nie osiągnęły wymaganych poziomów odzysku i recyklingu. Po tej weryfikacji marszałek przekazuje listę gmin, które nie osiągnęły wymaganych poziomów, do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, który następnie – w drodze decyzji administracyjnej – wymierza gminom administracyjne kary pieniężne.
Nieosiągnięte poziomy odzysku i recyklingu – stan w województwie pomorskim
W województwie pomorskim są 123 gminy, na których spoczywa obowiązek osiągnięcia wymaganych poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów.
W 2019 r. w województwie pomorskim wymagane poziomy przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych nie zostały osiągnięte przez odpowiednio:
- 43 gminy – w zakresie frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła;
- 22 gminy – w zakresie innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych, stanowiących odpady komunalne.
W 2020 r. w województwie pomorskim wymagane poziomy przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych nie zostały osiągnięte przez odpowiednio:
- 79 gmin – w zakresie frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła;
- 37 gmin – w zakresie innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne.
Natomiast 14 gmin w 2019 r. i 13 gmin w 2020 r. nie wypełniło obowiązku ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania.
W związku z powyższym nałożono kary: za 2019 r. na kwotę 742 274 zł, a za 2020 r. na kwotę 3 393 590 zł.
Po wymierzeniu kary
W wyniku nałożenia administracyjnej kary pieniężnej gminy mają następujące możliwości:
- wniesienie należności na konto wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej,
- złożenie odwołania od decyzji do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska w Warszawie,
- złożenie do właściwego wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska wniosku o zawieszenie zapłaty na okres konieczny do podjęcia działań naprawczych – maksymalnie na 5 lat.
Nieosiągnięte poziomy odzysku i recyklingu i zawieszenie kary
Składając wniosek o zawieszenie zapłaty, należy go udokumentować w zakresie podjętych działań naprawczych zmierzających do usunięcia przyczyny nałożenia tej kary.
Składając wniosek, gminy podają szereg działań, jakie podejmują, celem usunięcia przyczyn nałożenia kary. Do przykładowych możemy zaliczyć:
- wydrukowanie i dystrybucja ulotek informacyjnych o prawidłowej segregacji odpadów,
- konkursy plastyczne w szkołach,
- akcje sprzątania Ziemi,
- wycieczki do instalacji komunalnych,
- przyjęcie nowych stawek opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi,
- zmiany w regulaminach utrzymania czystości i porządku w gminach,
- objęcie systemem gminnym części nieruchomości niezamieszkanych,
- zwiększenie liczby kontroli właścicieli nieruchomości w zakresie zbierania odpadów komunalnych,
- wzmożone kontrole podmiotów odbierających odpady komunalne,
- podejmowanie uchwał kształtujących gminny systemu gospodarowania odpadami komunalnymi,
- prowadzenie przez gminę konkursów, prelekcji o tematyce dotyczącej systemu gospodarki odpadami dla dzieci i młodzieży w szkołach podstawowych,
- utworzenie na stronie internetowej gminy zakładki dotyczącej gospodarki odpadami,
- opracowanie przez gminę instrukcji kompostowania i przekazanie jej mieszkańcom.
Pomorski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska rozpatrzył pozytywnie 11 wniosków za 2019 r. i 25 wniosków za 2020 r. o zawieszenie administracyjnych kar pieniężnych.
Gminy zobowiązane do osiągania coraz wyższych poziomów
Należy zaznaczyć, że kary za nieosiągnięte poziomy odzysku i recyklingu są wpłacane w całości na konto wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Niektóre z gmin za lata 2019 i 2020 były karane za nieosiągnięcie poziomów różnych grup odpadów. Istotne jest także to, że z każdym rokiem, zgodnie z przepisami, gminy są zobowiązane do osiągania coraz wyższych poziomów. Stąd na gminach, a przede wszystkim na mieszkańcach spoczywa obowiązek osiągnięcia wymaganych poziomów odzysku i recyklingu. Na gminach ciąży w tym zakresie obowiązek m.in. zapewnienia właściwego systemu zbierania odpadów i edukacji ekologicznej, a na mieszkańcach – włączenia się w segregację odpadów.
