Dokonywane ostatnimi czasy częste zmiany przepisów dotyczących gospodarowania odpadami, w tym wprowadzanie, co rusz, kolejnych wymogów i obostrzeń, bynajmniej nie sprzyjają pewności prawa, pożądanej przez branżę stabilności w prowadzeniu działalności, w tym także przy planowaniu inwestycji m.in. w obszarze, jakim jest magazynowanie odpadów.
Dodatkowym aspektem, poważnie wpływającym na prowadzoną działalność, są konsekwentnie wprowadzane zmiany związane z potencjalnymi sankcjami i ich skutkami, jakie wiążą się z, nawet najmniejszej wagi, naruszeniem wymogów prowadzenia działalności, zarówno określonych w posiadanych decyzjach, jak i wynikających wprost z przepisów prawa. Nie sposób nie wspomnieć choćby o tych już dokonanych oraz planowanych zmianach w zakresie wymierzania administracyjnych kar pieniężnych, zwłaszcza art. 194 ustawy o odpadach, ewoluującego w kierunku zwiększania katalogu przewinień mogących stanowić przesłanki zarówno do nakładania kar, jak i ich wymiaru1.
Szczegółowe warunki magazynowania odpadów mają odpowiadać na negatywne zjawiska
Przywykliśmy już do prezentowanych przez ustawodawcę argumentów, mających przemawiać za notorycznie dokonywanymi zmianami „prawa odpadowego”, w postaci m.in. nasilających się, negatywnych zjawisk gospodarowania odpadami, polegających na naruszaniu zezwoleń na zbieranie lub przetwarzanie odpadów i powiązanych z nimi sytuacji występowania pożarów. Podobnie wygląda to na gruncie Rozporządzenia Ministra Klimatu z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowych wymagań dla magazynowania odpadów (DzU z 2020 r., poz. 1742).
Z uzasadnienia do projektu tego aktu wykonawczego dowiadujemy się m.in., że „W wielu przypadkach pożary miejsc magazynowania odpadów spowodowane były niewłaściwym magazynowaniem odpadów, w szczególności nieprawidłowym zabezpieczeniem miejsc magazynowania przed dostępem osób nieupoważnionych, nadmiernym nagromadzeniem odpadów w danym miejscu i nieprawidłowym zabezpieczeniem przed rozprzestrzenianiem się zanieczyszczeń znajdujących się w odpadach”.Konsekwencją przyjętych założeń jest wprowadzenie w rozporządzeniu szeregu dodatkowych wymogów, które mają ograniczyć występujące nieprawidłowości tak, aby w maksymalnym zakresie wyeliminować możliwy negatywny wpływ magazynowania odpadów na środowisko.
Rozporządzenie nie obejmuje m.in. zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego
Koncentrując się w tym miejscu na wybranych aspektach rozporządzenia, w tym na sygnalizowanych przez przedstawicieli branży wątpliwościach, w pierwszej kolejności wskazać wypada, że przepisów tego aktu nie stosuje się m.in. do magazynowania tych odpadów, których sposób magazynowania został określony np. w art. 14 Ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach czy w art. 43 Ustawy z dnia 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (ZSEiE). W odniesieniu do tego ostatniego, należy wskazać, że miejsca, w których jest magazynowany zużyty sprzęt, wyposaża się w zadaszenie zapobiegające oddziaływaniu czynników atmosferycznych. W dodatku w przypadku zużytego sprzętu zawierającego substancje ciekłe, które podczas uszkodzenia ZSEiE mogą spowodować niekontrolowane wycieki do środowiska miejsca magazynowania powinny być wyposażone w nieprzepuszczalne podłoża wraz z urządzeniami do likwidacji wycieków. W stosownym przypadku miejsca takie powinny posiadać odstojniki i odolejacze, utwardzone podłoże i zabezpieczenie uniemożliwiające dostęp osobom postronnym. Przez wzgląd na dokonane wyłączenie należy uznać, że w odniesieniu np. do magazynowania ZSEiE nie znajdą zastosowania wymogi omawianego rozporządzenia, dotyczące stosowania etykiet na tego typu odpadach, o których mowa w §5 tego aktu, czy też stosowania wyposażenia technicznego do przechowywania odpadów, zabezpieczenia przed dostępem osób nieuprawnionych czy utwardzenia podłoża terenu z użyciem wyrobów budowlanych, o których stanowią poszczególne jednostki §6 rozporządzenia.
Rozporządzenie o magazynowaniu odpadów i gminne PSZOK-i
Wskazać także wypada, że jakkolwiek w świetle ustawy o odpadach (art. 45 ust. 1 pkt 11) punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych (PSZOK-i) prowadzone przez gminę samodzielnie lub wspólnie z innymi gminami, zwolnione są z obowiązku posiadania zezwolenia na zbieranie odpadów, tak wspomniany akt wykonawczy de facto nie wiąże konieczności stosowania wymogów z niego wynikających z faktem posiadania zezwolenia np. na zbieranie, a zwłaszcza nie wprowadza wyłączeń dotyczących spełnienia warunków magazynowania odpadów prowadzonego na terenie gminnego PSZOK-u. Ma to znaczenie, zwłaszcza z punktu widzenia konieczności spełnienia na dzień 1 stycznia 2021 r. warunków magazynowania, ale także dostosowania miejsc magazynowania do poszczególnych wymogów rozporządzenia, we wskazanym okresie dostosowawczym.
Okres dostosowawczy i miejsca magazynowania odpadów
Zgodnie z przepisem przejściowym, tj. §14 ust. 1 rozporządzenia, miejsca magazynowania odpadów, w których przed dniem jego wejścia w życie były magazynowane odpady, powinny spełniać odpowiednie wymagania, określone w §6 ust. 1 pkt. 3, 6, 7b, 8 i ust. 2 oraz §11 i §12, w terminie 48 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia – a zatem do 1 stycznia 2025 r. Powyższe oznacza, że pozostałe wymogi (nie wymienione w §14) winny być spełnione, począwszy od 1 stycznia 2021 r.
A zatem do 1 stycznia 2025 r. miejsca, w których przed końcem ubiegłego roku były magazynowane odpady, powinny dostosować się m.in. do wymogu utwardzenia z użyciem wyrobów budowlanych podłoża terenu, na którym są magazynowane odpady; do konieczności zabezpieczenia odpadów przed wpływem czynników atmosferycznych ograniczającego do minimum oddziaływanie tych czynników na odpady; a także m.in. do wymogu zabezpieczenia przed uwalnianiem się do gleby wód powierzchniowych i podziemnych wycieków oraz ścieków, w tym wód odciekowych, z miejsc magazynowania odpadów, w przypadku tych odpadów, które z uwagi na swoje właściwości lub stan skupienia mogą powodować powstawanie wycieków lub wód odciekowych powodujących zanieczyszczenie gleby i ziemi, wód powierzchniowych i podziemnych. W tym zakresie konieczne będzie np. zastosowanie uszczelnienia i nieprzepuszczalnego podłoża z systemem do odprowadzania wycieków oraz ścieków, w tym wód odciekowych lub systemu do ich gromadzenia o pojemności odpowiedniej do ilości powstających wycieków lub ścieków, w tym wód odciekowych, w szczególności w przypadku odpadów niebezpiecznych, odpadów ulegających biodegradacji, odpadów komunalnych lub odpadów pochodzących z ich przetworzenia, odpadów paliwa alternatywnego lub odpadów przeznaczonych do jego produkcji.
Magazynowanie odpadów i uciążliwości zapachowe
W odniesieniu do zmieszanych odpadów komunalnych (magazynowanych w ramach ich zbierania lub przetwarzania), odpadów pochodzących z przetworzenia odpadów komunalnych, w tym frakcji podsitowej z procesu mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów, a także odpadów ulegających biodegradacji, uznanych przez prawodawcę za takie, które mogą powodować uciążliwości zapachowe, należy pamiętać, że od 1 stycznia 2025 r. będą one musiały być magazynowane wyłącznie w pomieszczeniach, w tym w halach wyposażonych co najmniej w systemy lub urządzenia wentylacyjne i bramy szybkobieżne. Możliwe będzie magazynowanie ww. odpadów poza takimi pomieszczeniami – w szczelnych pojemnikach, kontenerach lub zbiornikach, gdy zapewnione zostanie wyposażenie w systemy lub urządzenia wentylacyjne albo czas ich magazynowania nie będzie przekraczał siedmiu dni.
Poważny problem nowych miejsc magazynowania odpadów
W kontekście wspomnianego okresu dostosowawczego, należy zauważyć, iż z literalnego brzmienia przepisu wynika, że możliwość dostosowania obiektu dotyczy wyłącznie miejsc, w których przed 1 stycznia 2021 r. były już magazynowane odpady. Oznacza to, że nowe miejsca magazynowania, które będą powstawały po tej dacie, powinny spełniać wszelkie wymogi wynikające z rozporządzenia.
W związku z regulacją przejściową, poważny problem mogą mieć te podmioty, które zrealizowały inwestycje dotyczące nowych miejsc magazynowania przed wejściem w życie omawianego aktu wykonawczego, lecz mimo dołożonych starań, nie mogły przed 31 grudnia 2020 r. magazynować odpadów w tym miejscu, gdyż nie uzyskały do tego czasu zezwolenia na zbieranie lub przetwarzanie odpadów bądź ich zmiany. Nie sposób wykluczyć, że organy wydające decyzje dojdą do przekonania, że powstałe przed 1 stycznia 2021 r. obiekty do magazynowania odpadów, choć gotowe do eksploatacji na długo przed tą datą, nie mogą skorzystać z regulacji przejściowej i powinny spełnić wszystkie wymogi z rozporządzenia. W konsekwencji może to oznaczać, że miejsca takie nie będą mogły być użytkowane z powodu niespełnienia tych wymogów, a do zrealizowanych już, często dużym kosztem, inwestycji, trzeba będzie jeszcze dołożyć. Odrębną kwestią może być konieczność dokonania oceny działania organu, który – mimo złożenia z wyprzedzeniem wniosku o uzyskanie zezwolenia (lub zmiany) w zakresie możliwości magazynowania odpadów w nowym miejscu – nie zdążył wydać decyzji do 31 grudnia 2020 r.
Magazynowanie odpadów i §14 ust. 4 rozporządzenia
Kilku słów komentarza wymaga także §14 ust. 4 rozporządzenia, w świetle którego „Jeżeli przed dniem wejścia w życie rozporządzenia szczegółowe wymagania dotyczące sposobu magazynowania odpadów zostały określone w decyzji administracyjnej, w czasie jej obowiązywania stosuje się wyłącznie wymagania dotyczące sposobu magazynowania odpadów określone w tej decyzji”.
Przepis ten dopuszcza zatem prowadzenie procesów magazynowania odpadów w oparciu o posiadaną, wydaną przed 1 stycznia 2021 r. decyzję, bez konieczności dostosowywania się do wymogów rozporządzenia, tak długo, jak decyzja taka obowiązuje. Wyjątkiem będą jednak sytuacje, w których po dacie wejścia w życie tego aktu podmiot posiadający decyzję będzie dokonywał jej zmiany w zakresie dotyczącym warunków magazynowania odpadów (np. poprzez wskazanie nowego miejsca magazynowania). Wówczas należy uznać, że zmiany takie powinny uwzględniać warunki magazynowania wynikające z rozporządzenia.
Problemem, jaki jawi się na gruncie wspomnianego przepisu, jest przede wszystkim kwestia stwierdzenia, co należy rozumieć pod pojęciem „szczegółowe”. Niestety, rozporządzenie nie precyzuje tego pojęcia, co w konsekwencji może być polem do przyjmowania przez organy uznaniowych interpretacji posiadanych decyzji. W rezultacie nie można wykluczyć, że w wielu wypadkach, mimo posiadania decyzji określającej warunki magazynowania odpadów, okażą się one dla organów niewystarczające, co stworzy obowiązek dostosowania obiektu oraz decyzji do wymogów rozporządzenia.
Źródło:
- J. Kostrzewska, „Milionowe kary pieniężne, czyli kolejne propozycje zmian ustawy o odpadach”, https://sozosfera.pl/odpady/milionowe-kary-pieniezne-czyli-kolejne-propozycje-zmian-ustawy-o-odpadach/
Joanna Kostrzewska, radca prawny, Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna sp. k. w Poznaniu
Śródtytuły od redakcji
fot. na otwarcie sozosfera.pl
Artykuł powstał w ramach współpracy z Kancelarią Prawną Dr Krystian Ziemski & Partners