26 listopada 2021 r. w Dzienniku Ustaw opublikowana została nowelizacja przepisów odpadowych (Ustawa z dnia 17 listopada 2021 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw, DzU z 2021 r., poz. 2151), wprowadzająca szereg zmian nie tylko w samej ustawie o odpadach, ale również w ustawie opakowaniowej. To za jej sprawą w przepisach odpadowych oficjalnie pojawiają się pojęcia gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ) oraz rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP), choć w tym ostatnim przypadku stanowi ona właściwie zapowiedź nadchodzących zmian.
Odpady budowlane i remontowe a nowelizacja przepisów odpadowych
Jedną z ciekawszych modyfikacji wydaje się wyodrębnienie odpadów budowlanych i rozbiórkowych z ogólnego strumienia odpadów poprzez wprowadzenie do przepisów ustawy o odpadach ich odrębnej definicji, a co za tym idzie – szczegółowych rozwiązań dotyczących sposobów postępowania z tego rodzaju odpadami. Zgodnie z nowo wprowadzoną definicją, przez odpady budowlane i rozbiórkowe rozmieć należy odpady powstałe podczas robót budowlanych. I choć przepisy odpadowe nie rozwijają dalej tego zagadnienia, to – próbując zdefiniować zakres robót budowlanych – pomocna może okazać się definicja zawarta w ustawie Prawo budowlane, w której przez roboty budowlane należy rozumieć budowę, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego. Uzasadniając wprowadzenie tego rozwiązania, ustawodawca wskazał, że ma ono obejmować swoim zakresem także odpady pochodzące z drobnych i samodzielnie wykonywanych robót budowlanych w gospodarstwach domowych. A zatem, bez względu na źródło powstawania tych odpadów, będą one podlegały klasyfikacji w grupie 17 jako odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych), choć sam sposób postępowania z nimi, w zależności od źródła ich pochodzenia, może podlegać reżimom dwóch odrębnych ustaw.
W ślad za wyodrębnieniem tego strumienia odpadów, planowane jest wprowadzenie obowiązku odnoszącego się do selektywnej zbiórki i odbioru tych odpadów z podziałem na poszczególne frakcje, zaś zaniechanie w tym zakresie będzie podlegało ukaraniu administracyjną karą pieniężną.
Nowelizacja przepisów odpadowych i zapobieganie powstawaniu
Inną, interesującą zmianą przepisów odpadowych jest wyszczególnienie działań, jakie będą uznawane za realizację zapobiegania powstawaniu odpadów, stanowiącego nadrzędną wartość przyjętej hierarchii sposobów postępowania z odpadami. Jednym z obowiązków wynikających z ustawy o odpadach jest konieczność planowania, projektowania i prowadzenia działalności w taki sposób, aby w pierwszej kolejności zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ich ilość. A ponieważ nowelizacja wprowadza katalog środków, które – w ocenie ustawodawcy – będą stanowiły niezbędne minimum uznania, że zapobieganie powstawaniu odpadów w istocie jest realizowane, można mieć wątpliwości, kto jest adresatem tak określonych obowiązków.
Za środki służące realizacji zapobiegania powstawaniu odpadów uznawane będzie m.in. opracowanie i wspieranie kampanii informacyjnych podnoszących poziom świadomości na temat zapobiegania powstawaniu odpadów i zaśmiecania, promowanie i wspieranie zrównoważonych modeli produkcji i konsumpcji czy zachęcanie do ponownego używania produktów i tworzenia systemów promujących ich naprawę i ponowne użycie, w szczególności w odniesieniu do sprzętu elektrycznego i elektronicznego, tekstyliów, mebli, opakowań oraz materiałów i produktów budowlanych.
Jak czytamy w uzasadnieniu nowelizacji, zapobieganie powstawaniu odpadów ma być prowadzone m.in. na podstawie Krajowego programu zapobiegania powstawaniu odpadów (KPZPO), a w zakresie szczególnego rodzaju odpadów, jakim są odpady żywności – na podstawie programu zapobiegania powstawaniu odpadów żywności, które powinny określać rekomendowane działania w zakresie zapobiegania powstawania odpadów. I choć nie będą one wiążące dla adresatów, to będą zawierały zalecane i proponowane do podjęcia działania w obszarze zapobiegania powstawaniu odpadów.
Powyższe wskazuje więc, że treść nowo wprowadzonego art. 19a w istocie kierowana jest do podmiotów odpowiedzialnych za tworzenie/aktualizację krajowych planów gospodarki odpadami, nie zaś do wytwórców odpadów.
Nowelizacja przepisów odpadowych i strategia ROP
Kolejną nowością jest postawienie przed wprowadzającymi produkty do obrotu na terytorium kraju nowych zadań w ramach systemu ROP. Wśród tak określonych obowiązków znajdzie się nakaz stosowania mechanizmów samokontroli, a także stworzenia publicznie dostępnej informacji o realizacji obowiązków w ramach ROP, nazywanej często strategią ROP. To, co może budzić wątpliwości, to jakiego rodzaju produkty ustawodawca objął tak określonym obowiązkiem. Analizując zapisy uzasadnienia nowelizacji, można przypuszczać, że w istocie chodzi o produkty objęte poszczególnymi ustawami produktowymi, jednak interpretacja, zgodnie z którą nowe wymagania mogą objąć znacznie szerszy krąg podmiotów, na tle aktualnego brzmienia przepisów, również nie jest wykluczona.
Nie da się ukryć, że powyższe nie wyczerpuje całości zmian, jakie zostały wprowadzone listopadową nowelizacją przepisów odpadowych. Do pozostałych z pewnością wrócimy jeszcze w kolejnych publikacjach.
fot. sozosfera.pl (zdjęcie ilustracyjne)
Artykuł został opublikowany w ramach współpracy z Kancelarią Ochrony Środowiska
