Kontrola wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska (WIOŚ-u), zgodnie z art. 1 ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska, jest dokonywana w celu sprawdzenia przestrzegania przepisów o ochronie środowiska oraz badania i oceny stanu środowiska. Podmioty zajmujące się gospodarką odpadami muszą spełniać pewne wymogi, natomiast WIOŚ jest uprawniony do oceny zgodności zastanego stanu faktycznego ze stanem prawnym. Może się zdarzyć, że zastosowany zostanie niewłaściwy kod odpadu. Warto zastanowić się nad konsekwencjami takiego błędu.
Niewłaściwy kod odpadu – WIOŚ i tzw. wiedza ekspercka
Weźmy pod lupę okoliczność, w której spółka X wytwarza odpady i nadaje im kod XX YY ZZ. Z opisu i morfologii przekazywanych odpadów należy jednak wnioskować, że właściwszym kodem dla tych odpadów jest kod AA BB CC. Spółka X przekazuje odpady dalszym podmiotom, posiadającym zezwolenie na zbieranie lub przetwarzanie odpadów o kodzie XX YY ZZ. Oni natomiast nie mają zezwolenia na kod AA BB CC. Formalnie odpady będą odbierane od spółki X pod kodem XX ZZ YY.
Czy podmiotom uczestniczącym w gospodarowaniu odpadami grozi coś w razie ewentualnej kontroli WIOŚ-u? Niestety tak, choć te sprawy są wysoce ocenne i zawsze istnieją argumenty, którymi można się bronić. Prześledźmy możliwy scenariusz działania WIOŚ-u.
Zasadniczo klasyfikacji odpadów dokonuje ich wytwórca, który przydziela im odpowiedni kod – według Katalogu odpadów. Uwzględnia przy tym miejsce i sposób powstania odpadów, ich skład morfologiczny i właściwości. Następni posiadacze odpadów nie mogą samodzielnie zmienić kodu odpadu. Podmiotem, który może zakwestionować kod odpadu, nadany przez wytwórcę, jest Inspekcja Ochrony Środowiska, w oparciu o tzw. wiedzę ekspercką. Zgodnie z art. 9 ust. 2 pkt 10 ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska, „przy wykonywaniu kontroli przestrzegania wymagań ochrony środowiska inspektor uprawniony jest do określenia składu morfologicznego odpadów w oparciu o wiedzę ekspercką”.
Możliwe odwołanie od kary
W oparciu o ten przepis inspektorzy WIOŚ-u dokonują oceny składu morfologicznego badanych (kontrolowanych) odpadów i niejednokrotnie kwestionują prawidłowość kodu przyjętego przez wytwórcę i następnych posiadaczy odpadów. Często spotyka się to z niedowierzaniem i sprzeciwem ze strony kontrolowanych podmiotów. Jednak WIOŚ wyposażony jest w silną broń zwaną „wiedzą ekspercką”.
W podanym przypadku możliwe jest zakwestionowanie, że mamy do czynienia z odpadem o kodzie XX YY ZZ. W wyniku oceny składu morfologicznego WIOŚ może stwierdzić, że faktycznie gospodarowano odpadem o kodzie AA BB CC. Takie ustalenie ze strony WIOŚ-u może rodzić dalsze konsekwencje w postaci wymierzenia poszczególnym posiadaczom odpadów administracyjnych kar pieniężnych. Każda tego typu sprawa wymaga wnikliwej analizy i oceny, czy WIOŚ nie przekroczył swoich kompetencji. Należy ocenić, w jakich okolicznościach dokonano stosownych ustaleń, czy WIOŚ dysponował odpowiednim materiałem dowodowym, czy wykonano jakieś analizy laboratoryjne. Należy też odpowiedzieć na pytanie, czy WIOŚ miał prawo dokonać takich, a nie innych ustaleń. W tego typu sytuacjach zawsze zaleca się kontakt z prawnikiem i – w przypadku występowania właściwych okoliczności – odwołanie się od kary.
Niewłaściwy kod odpadu – kto może zostać pociągnięty do odpowiedzialności?
Warto zatem zadać pytanie: kto może zostać pociągnięty do odpowiedzialności za posługiwanie się niewłaściwym kodem odpadu? Należy zaznaczyć, że podmioty znajdujące się w łańcuchu gospodarki odpadami muszą (co do zasady) posiadać stosowne zezwolenie na gospodarowanie odpadami. Są one także zobligowane do prowadzenia ewidencji odpadów w systemie BDO na bieżąco, zgodnie ze stanem rzeczywistym.
Analizując odpowiedzialność administracyjną poszczególnych podmiotów uczestniczących w gospodarowaniu odpadami o kodzie XX YY ZZ, należy wskazać, że na nałożenie administracyjnej kary pieniężnej narażonych jest kilka podmiotów.
Po pierwsze, kara taka może zostać wymierzona wytwórcy odpadów na podstawie art. 194 ust. 1 pkt 3a ustawy o odpadach. W tym przypadku administracyjna kara pieniężna może zostać wymierzona administracyjna kara pieniężna za zlecanie obowiązku gospodarowania odpadami podmiotowi nieuprawnionemu. Bowiem w myśl art. 27 ust. 2 ustawy o odpadach – przejmujący nie miał zezwolenia na kod AA BB CC. Omawiana kara może też być nałożona na podstawie art. 194 ust. 1 pkt 5b ustawy o odpadach. Wówczas jest ona nakładana za prowadzenie ewidencji odpadów niezgodnie ze stanem rzeczywistym. Wytwórca ewidencjonuje bowiem w BDO wytwarzanie odpadu o kodzie XX YY ZZ, zamiast AA BB CC – chyba że jest zwolniony z BDO. Za każde z powyższych naruszeń wytwórca może zostać obciążony przez WIOŚ odrębną administracyjną karą pieniężną, która wynosi nie mniej niż 1000 zł i nie przekracza 1 000 000 zł.
Niezgodnie z posiadanym zezwoleniem
Administracyjna kara pieniężna może zostać wymierzona firmie przejmującej odpad (następnemu posiadaczowi) na podstawie art. 194 ust. 5 ustawy o odpadach. W tym wypadku kara jest nakładana za gospodarowanie odpadami niezgodnie z posiadanym zezwoleniem – podmiot kontrolowany nie posiada bowiem decyzji na kod AA BB CC. Kara z tego tytułu wynosi nie mniej niż 1000 zł i nie może przekroczyć 1 000 000 zł. Podobnie jak wytwórcy, przyjmującemu odpady również grozi kara za prowadzenie ewidencji odpadów w sposób niezgodny ze stanem rzeczywistym.
Z kolei transportujący odpady może ponieść karę z art. 195 ustawy o odpadach, jeżeli nie posiada wpisu do BDO na kod AA BB CC.
Niewłaściwy kod odpadu – warto każdorazowo sprawdzać
Podsumowując, warto każdorazowo sprawdzać, czy kod odpadu, który przyjmujemy na swój zakład lub do transportu, jest tożsamy z jego rzeczywistą charakterystyką. W przeciwnym razie należy liczyć się z negatywnymi konsekwencjami niewłaściwego zaklasyfikowania danych odpadów.
fot. sozosfera.pl (zdjęcie ilustracyjne)
Artykuł został opublikowany w ramach współpracy z Kancelarią Radcy Prawnego Dominiki Nosal
