Przeciętnie w Polsce poprawnie segreguje się 44 proc. odpadów. Mieszkańcy niektórych gmin wiejskich udowadniają jednak, że można wysegregować ponad 70 proc. W miastach z kolei następuje rozproszenie odpowiedzialności i ten wskaźnik spada – zaznaczył Instytut Spraw Publicznych (ISP). Instytut zachęcił do lektury swojego najnowszego raportu pt. „Wyzwania gospodarki odpadami komunalnymi w gminach”.
Gospodarka odpadami komunalnymi wciąż niedomaga
Polska gospodarka odpadami komunalnymi wciąż niedomaga. Regulacje Europejskiego Zielonego Ładu dają pozytywny impuls do zmian. Jednak gminom jest coraz trudniej osiągać założone cele ponownego użycia i recyklingu – wskazał ISP. Nie sprzyja im niestabilne otocznie prawne i instytucjonalne, a także często postawy samych mieszkańców. Takie główne wnioski płyną z raportu ISP. Publikacja analizuje stan gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce w oparciu o doświadczenia zdobyte w trakcie dwuletniego projektu współpracy z samorządami oraz na podstawie ostatnich dostępnych informacji z Bazy danych o odpadach (BDO).
– Gospodarka odpadami w Polsce to przedmiot licznych kontrowersji. Chcieliśmy przyjrzeć się bliżej temu, jak w Polsce radzimy sobie z zagospodarowaniem odpadów komunalnych. Z jakimi problemami mierzą się gminy i jaka jest rola mieszkańców w tym procesie? – powiedziała Aleksandra Kobylińska, ekspert ISP i współautorka raportu.
Jaka jest efektywność selektywnej zbiórki?
Z raportu wynika, że przeciętnie w Polsce poprawnie segreguje się 44 proc. odpadów. Jednak mieszkańcy niektórych gmin wiejskich udowadniają, że można segregować ponad 70 proc. strumienia. Badania zawartości worków z odpadami zmieszanymi pokazują, że znajduje się w nich ponad 85 proc. surowców nadających się do recyklingu, co pokazuje niewykorzystany potencjał. Z kolei z wytworzonych w Polsce odpadów komunalnych recyklingowi udało się poddać tylko 28 proc.
Paweł Głuszyński, główny ekspert projektu i współautor raportu, wskazał, że na niską efektywność obecnego systemu składa się, m.in. brak narzędzi prawnych i ekonomicznych promujących redukcję zużywanych materiałów oraz ponowne użycie produktów i opakowań. – Inwestycje koncentrują się głównie na końcowym etapie procesu – a więc zagospodarowaniu odpadów zmieszanych, zamiast na poprawie poziomu i jakości segregacji oraz rozbudowie instalacji do recyklingu odpadów komunalnych – podkreślił ekspert.
Problemy gospodarki odpadami komunalnymi – w blokach segregują mniej
Raport pokazuje, że wdrażanie europejskich standardów dla wielu samorządów jest i będzie bardzo trudne. Ilustrują to m.in. dane z największych polskich miast, w których występuje duży problem z jakością zbieranych odpadów. Poziom segregacji waha się tam pomiędzy 34 a 58 proc., a recyklingu od 18 do 44 proc. Jest to przede wszystkim konsekwencją „efektu zabudowy wielorodzinnej”. Tam, gdzie mieszkańcy korzystają ze wspólnych miejsc gromadzenia odpadów, daje o sobie znać rozproszenie odpowiedzialności. Prowadzi to do rozluźnienia dyscypliny.
Jednak walka o bardziej zrównoważoną gospodarkę odpadami, to nie tylko kwestia segregacji – zaznaczył ISP.
– W Polsce wiele mówi się o sortowaniu odpadów. Wyniki badań społecznych pokazują, że – przynajmniej na poziomie deklaracji – znakomita większość Polaków segreguje. Wciąż zbyt mało mówi się o tym, że najbardziej podstawową kwestią jest ograniczanie ilości produkowanych odpadów. W tym obszarze najbardziej potrzebna jest zmiana naszego myślenia i nawyków – podkreśliła Aleksandra Kobylińska.
Targi staroci i jadłodzielnie – jaskółki zmian
Raport pokazuje także jaskółki zmian – zaznaczył ISP. Coraz szerzej obecne są w Polsce społeczne inicjatywy w duchu ograniczania ilości odpadów (less waste). Według autorów raportu upowszechniają się one także w mniejszych miejscowościach. Targi staroci, jadłodzielnie, akcje wymiany odzieży czy punkty wymiany książek – to tyko niektóre z przykładów takich działań.
– Wśród zmian systemowych jedną z kluczowych jest nastawienie na wspieranie inwestycji umożliwiających odpowiednie zagospodarowanie bioodpadów, a więc kompostowni i biogazowni – skomentował Paweł Głuszyński. – Liczymy, że nowy rząd na poważnie zajmie się gospodarką odpadami, tak abyśmy mogli ograniczyć marnowanie zasobów – dodał.
Raport dostępny jest na stronie: www.isp.org.pl.
Na podstawie nadesłanej informacji
fot. sozosfera.pl (zdjęcie ilustracyjne)