Rząd przedstawił projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (tzw. Tarcza antykryzysowa) jako długo oczekiwaną, wieloaspektową odpowiedź nie tylko na same zagrożenie epidemiczne, ale także jego skutki dla gospodarki. W niniejszym artykule koncentrujemy się na wpływie zaproponowanych rozwiązań na gospodarkę odpadami.
Projekt tzw. Tarczy antykryzysowej i polecenie wojewody dotyczące gospodarowania odpadami
Na podstawie projektu nowego art. 11b ust. 1 Ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (DzU z 2020 r. poz. 374, dalej: ustawa antywirusowa), w przypadku braku na obszarze województwa technicznych i organizacyjnych możliwości unieszkodliwiania odpadów „wytwarzanych w związku z przeciwdziałaniem COVID-19 innych niż odpady medyczne o właściwościach zakaźnych”, zgodnie z obowiązującymi przepisami – wojewoda może wydać polecenie dotyczące gospodarowania tymi odpadami wiążące także dla przedsiębiorców. Powstaje pytanie, jak szeroko należy rozumieć ów „związek” z przeciwdziałaniem epidemii koronawirusa. Należy dodać, że polecenie wojewody nie wymaga uzasadnienia i staje się natychmiastowo wykonalne.
Dalej, w art. 11b ust. 2 ustawy antywirusowej, wojewoda ma uzyskać odrębne kompetencje w zakresie odpadów komunalnych – polecenie może także dotyczyć:
- przekazywania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych do innych instalacji niż instalacje komunalne zapewniające przetwarzanie,
- składowania lub termicznego przekształcania odpadów komunalnych bez (jakichkolwiek lub określonych) wstępnych procesów przetwarzania.
Z powyższego wynika, że polecenie wojewody dotyczące odpadów komunalnych nie musi odnosić się tylko do odpadów komunalnych „wytwarzanych w związku z przeciwdziałaniem COVID-19”, ale do wszystkich odpadów komunalnych. Nie muszą to zatem być odpady np. odebrane od mieszkańców objętych kwarantanną. Warto przy tym podkreślić, że w omawianym przepisie mowa jest jednocześnie tylko o odpadach komunalnych, a więc już nie o odpadach powstałych z przetwarzania odpadów komunalnych.
Zbieranie odpadów a projekt tzw. Tarczy antykryzysowej
Na podstawie projektowanego art. 11c tzw. ustawy antywirusowej, wojewoda może wydać zarządzenie, w którym zmieni lub wyłączy kryteria dotyczące selektywnego zbierania odpadów komunalnych, określone w gminnych regulaminach i w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Rozwiązanie to zostało także wprowadzone lokalnie w innych krajach. W sytuacji problemów branży gospodarki odpadami w pierwszej kolejności kluczowe musi być bezpieczeństwo pracowników podmiotów odbierających i zajmujących się zagospodarowaniem odpadów.
Nierozwiązany w drodze ustawy pozostaje problem klasyfikacji odpadów komunalnych wytwarzanych w domach np. przez osoby na kwarantannach, a następnie ich bezpiecznego odbierania i zagospodarowania. Są państwa, które uregulowały tę, jakże istotną z punktu widzenia ochrony pracowników firm odbierających odpady, kwestię.
Projekt tzw. Tarczy antykryzysowej nie wprowadza także – co do zasady – możliwości przetwarzania odpadów ponad limity wynikające z zezwoleń, mimo że wiele instalacji ma możliwości techniczne i organizacyjne, by przyjąć więcej odpadów do przetworzenia. Jedynie w przypadku wydania polecenia przez wojewodę, o czym mowa była powyżej, odpady mogłyby być skierowane do przetworzenia w instalacji, która ma wprawdzie możliwości techniczne i organizacyjne, by odpady przetworzyć, ale nie ma odpowiednich zezwoleń. Wnioskując z większego na mniejsze, można być więc wywodzić, że w takiej sytuacji instalacja wskazana pozwoleniem mogłaby przetworzyć nie tylko odpady nieobjęte jej zezwoleniem, ale także odpady w większej ilości niż wynikająca z posiadanych zezwoleń.
Projekt ustawy dopuszcza, co prawda, możliwość składowania nieprzetworzonych odpadów komunalnych, jednak brakuje w nim jakichkolwiek regulacji dotyczących opłaty marszałkowskiej, koniecznej do uiszczenia w takich przypadkach, która przecież jest dla branży jednym z największych obciążeń ekonomicznych.
Zamówienia publiczne
Po pierwsze, projekt tzw. Tarczy antykryzysowej nakłada na każdą ze stron umowy o zamówienie obowiązek informacyjny o wpływie wystąpienia COVID-19 na należyte wykonanie umowy w sprawie zamówienia publicznego, o ile taki wpływ wystąpił lub może wystąpić. Przedstawia się w szczególności informacje dotyczące:
- liczby i stanowisk pracowników lub osób świadczących pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy, które uczestniczą lub mogłyby uczestniczyć w realizacji zamówienia (podlegających obowiązkowej hospitalizacji w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, kwarantannie, nadzorowi epidemiologicznemu, zwolnionych od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem),
- decyzji wydanych przez Głównego Inspektora Sanitarnego lub działającego z jego upoważnienia państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, w związku z przeciwdziałaniem COVID-19,
- poleceń wydanych przez wojewodów,
- wstrzymania dostaw produktów, komponentów produktu lub materiałów, trudności w dostępie do sprzętu lub trudności w realizacji usług transportowych,
- okoliczności, o których mowa w pkt. 1-4, w zakresie, w jakim dotyczą one podwykonawcy lub dalszego podwykonawcy.
Zgodnie z art. 15r ust. 4 projektu Tarczy, zamawiający, po stwierdzeniu, że okoliczności związane z wystąpieniem COVID-19 mogą wpłynąć lub wpływają na należyte wykonanie umowy, może – w uzgodnieniu z wykonawcą – dokonać zmiany umowy, m.in. poprzez zmianę terminu wykonania umowy, zawieszenia jej wykonywania czy też modyfikacji jej zakresu.
Czy „Tarcza antykryzysowa” wystarczy?
Projekt tzw. Tarczy antykryzysowej nie przewiduje rozwiązań dla problemów z zagospodarowaniem pozostałości z przetwarzania odpadów komunalnych, a tak naprawdę to właśnie jest kluczowa kwestia – z punktu widzenia „przepustowości” branży gospodarki odpadami.
W zamówieniach publicznych tzw. Tarcza antykryzysowa nie przewiduje „automatycznego” zawieszenia umów czy choćby obowiązku nakładania kar umownych, a tylko daje nową podstawę prawną do zmiany umowy.
Przedsiębiorcy z pewnością liczyli na dalej idące zmiany, jednak najbliższe dni pokażą, w jakim zakresie zmieni się omawiany tu projekt.
fot. na otwarcie sozosfera.pl
