punkty napraw i ponownego użycia

Gminne punkty napraw i ponownego użycia produktów

Na podstawie art. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2019 r. poz. 1579 – dalej: ustawa nowelizująca), do Ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. DzU z 2021 poz. 888 – u.c.p.g.) dodany został art. 3 ust. 2 pkt 6a, przewidujący możliwość tworzenia i utrzymywania przez gminy obiektów, jakimi są punkty napraw i ponownego użycia produktów lub części produktów niebędących odpadami.

Powyższe rozwiązanie, zgodnie z treścią uzasadnienia projektu ustawy nowelizującej (druk sejmowy nr 3495), ma stanowić realizację wytycznych zawartych w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/851 z 30 maja 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów (Dz. Urz. UE z 14.06.2018, L 150 – dyrektywa odpadowa); w zakresie wydłużania cyklu życia produktów, w myśl zasad gospodarki o obiegu zamkniętym, a także zapobiegania powstawaniu odpadów komunalnych. Praktyka dowodzi, że na tle przedmiotowej regulacji pojawia się szereg wątpliwości dotyczących funkcjonowania takich punktów. Podejmując w tym miejscu próbę wyjaśnienia najbardziej problematycznych zagadnień, wskazać trzeba m.in. na kilka elementów.

Punkty napraw i ponownego użycia – wedle uznania czy obowiązkowo?

Z art. 3 ust. 2 pkt 6a u.c.p.g. wynika przede wszystkim, że tworzenie na terenie gminy punktów napraw czy ponownego użycia ma charakter fakultatywny. Przepis ten mianowicie stanowi, że – zapewniając czystość i porządek na swoim terenie oraz tworząc warunki do ich utrzymania – gminy mogą tworzyć i utrzymywać punkty napraw i ponownego użycia produktów lub części produktów niebędących odpadami.

Ukształtowanie tej normy, a przede wszystkim zastosowanie przez ustawodawcę spójnika „i” rodzi niejasności, czy punkty napraw są nierozerwalnie związane z punktami ponownego użycia, czy też oba punkty mogą być tworzone oddzielnie. Póki co, w doktrynie i orzecznictwie brakuje jednoznacznej odpowiedzi w tym zakresie. Biorąc pod uwagę względy celowościowe, zasadne wydaje się jednak uznanie, iż wbrew wykładni literalnej, sugerującej, iż punkty te powinny być prowadzone jednocześnie, w istocie nie ma takiego obowiązku. Jako że celem ich tworzenia jest ograniczenie ilości odpadów, prowadzenie nawet punktu jednego rodzaju przyczyni się do jego realizacji i będzie w istocie znacznie korzystniejszym rozwiązaniem aniżeli całkowita rezygnacja z prowadzenia punktów.

Punkty napraw i ponownego użycia a PSZOK-i

Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie określa relacji między tworzonymi obligatoryjnie na terenie gminy punktami selektywnego zbierania odpadów komunalnych (PSZOK-ami) a omawianymi punktami napraw czy ponownego użycia. Nie powinno jednak ulegać wątpliwości, że w odniesieniu do obu regulacji zachodzą różnice. Wśród nich wskazać można chociażby na wymagania lokalizacyjne oraz obowiązek spełnienia warunku łatwego dostępu dla wszystkich mieszkańców gminy w stosunku do PSZOK-u. Ponadto, w przeciwieństwie do PSZOK-u i frakcji odpadów, jakie muszą do nich trafiać, punkty napraw i ponownego użycia nie mają określonego minimalnego zakresu działalności, w szczególności w odniesieniu do przyjmowanych produktów lub ich części, stąd wydaje się, iż mogą one przyjmować różne ich rodzaje. Decyzja w tym zakresie należy do gminy. W odróżnieniu od PSZOK-u, omawiane punkty nie zostały również zobowiązane przez ustawodawcę do udostępnienia na stronie internetowej informacji o ich adresie oraz danych podmiotów je prowadzących.

Z praktycznego punktu widzenia, istotne okazuje się, czy mimo występujących różnic oba punkty mogłyby zostać utworzone wspólnie. Nie zostało to, niestety, przesądzone wprost. Pewną wskazówką w tym zakresie może być uzasadnienie do projektu ustawy nowelizującej, zgodnie z którym „(…) Powyższe przepisy stanowią fakultatywną możliwość dla gminy, która decyduje o strukturze i ilości punktów (m.in. o możliwości wykorzystania do ich utworzenia istniejących punktów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (PSZOK)”.

Formy organizacyjne prowadzenia punktów

Wobec braku przepisów szczególnych związanych z formą organizacyjną prowadzenia punktów napraw i ponownego użycia, przypisanie tworzenia i ich utrzymywania do zadań własnych gminy pozwala realizować to zadanie zgodnie z Ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. DzU z 2020 poz. 713 – u.s.g.). W świetle art. 9 ust. 1 tej ustawy, w celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym także organizacjami pozarządowymi. Jednocześnie na podstawie art. 9 ust. 3 u.s.g., formy prowadzenia gospodarki gminnej, w tym wykonywania przez gminę zadań o charakterze użyteczności publicznej, określa odrębna ustawa, w tym wypadku przede wszystkim Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (t.j. DzU z 2021 r. poz. 679) oraz Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. DzU z 2021 poz. 305).

Uwzględniając powyższe, nie powinno być wątpliwości, że gmina może tworzyć i prowadzić omawiane punkty poprzez jednostkę budżetową, samorządowy zakład budżetowy, spółkę prawa handlowego bądź organizację pozarządową.

Punkty napraw i ponownego użycia – finansowanie

Wraz z art. 3 ust. 2 pkt 6a, do u.c.p.g. wprowadzono również art. 6r ust. 2aa, zgodnie z którym gmina może pokryć koszty utworzenia i utrzymania punktów z opłat pobranych za gospodarowanie odpadami komunalnymi. W związku z redakcją ww. przepisu, nasuwać się może istotna wątpliwość, czy finansowanie funkcjonowania punktów nastąpić może wyłącznie ze wspomnianego źródła, czy też możliwe jest wykorzystywanie na ten cel także innych środków z budżetu gminy.

Biorąc pod uwagę wyłącznie wykładnię językową, można by twierdzić, że zastosowanie w przepisie zwrotu „może pokryć” świadczy o fakultatywności w tym zakresie. W opinii autorów niniejszego artykułu, wniosek taki stałby jednakże w sprzeczności z art. 6k ust. 2 u.c.p.g., określającym wytyczne, jakimi rada gminy powinna kierować się, ustalając wysokość opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Przedmiotowy przepis w pkt. 3 wskazuje mianowicie, iż bierze się tu pod uwagę również koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, o których mowa w art. 6r ust. 2-2b i 2d, a zatem również koszty prowadzenia punktów.

W związku z powyższym, zasadna wydaje się konkluzja, że jeśli gmina zdecyduje się utworzyć i utrzymywać punkty napraw i ponownego użycia, to winna związane z tym koszty również uwzględnić w kalkulacji stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

fot. sozosfera.pl (zdjęcie ilustracyjne)

Artykuł powstał w ramach współpracy z Kancelarią Prawną Dr Krystian Ziemski & Partners

Partner Portalu

Partner Portalu

Partner portalu

reklama

Partner Portalu

partner merytoryczny

reklama