Ewidencja odpadów to kolejny ustawowy obowiązek, ciążący na każdym przedsiębiorcy, niezależnie od skali prowadzonej przez niego działalności. Czym ona jest w praktyce? To nic innego, jak dokumentowanie rodzaju, ilości oraz sposobów postępowania z odpadami.
Ustawa z 14 grudnia 2012 r. o odpadach (DzU z 2013 r. poz. 21) nakłada obowiązek prowadzenia ewidencji odpadów na każdego, kto wytwarza odpady lub nimi gospodaruje (transportuje, zbiera, odzyskuje lub unieszkodliwia). Przywołana regulacja zakłada jednak, że w odniesieniu do ewidencji odpadów, do końca 2014 r. stosuje się przepisy dotychczasowe, tzn. zawarte w ustawie o odpadach z 2001 r. oraz wydanych na jej podstawie rozporządzeniach. A zatem przedstawione zasady prowadzenia ewidencji oparte są na aktualnie obowiązujących normach, niemniej zaznaczyć trzeba, że od 2015 r. ulegną one drobnym zmianom, o czym z pewnością potraktuje jeden z artykułów styczniowych niniejszego cyklu.
Dokumentacja
Ewidencję odpadów prowadzi się za pomocą dwóch rodzajów dokumentów: kart ewidencji odpadów oraz kart przekazania odpadów. Mają one charakter specjalnych druków, których wzór został określony w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z 8 grudnia 2010 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (DzU z 2010 nr 249, poz. 1673).

Karta ewidencji odpadu to dokument prowadzony w systemie rocznym, który poświadcza postępowanie z odpadem od momentu, kiedy znalazł się on w posiadaniu przedsiębiorcy, do chwili, gdy odpad poddano procesom przetworzenia lub został on przekazany kolejnym posiadaczom odpadów. Natomiast karta przekazania odpadu to jednorazowy dokument, który potwierdza wyłącznie przekazanie odpadu kolejnemu posiadaczowi odpadów. Co do zasady, podczas każdego przekazania odpadu następnemu odbiorcy, przekazujący odpad powinien dokumentować takie działania właśnie za pomocą karty przekazania odpadu. Od tej zasady jest jednak wyjątek. Otóż w sytuacji, gdy odpady danego rodzaju przekazywane są łącznie w okresie miesiąca kalendarzowego, za pośrednictwem tego samego transportującego odpady, wykonującego usługę transportu odpadów temu samemu posiadaczowi odpadów, można tworzyć tzw. zbiorczą kartę przekazania odpadów, obejmującą okres jednego miesiąca kalendarzowego. Sporządza się ją wówczas niezwłocznie po zakończeniu miesiąca, którego dotyczy.
Kody odpadów
Dla prowadzenia ewidencji odpadów kluczowe znaczenie ma przyporządkowywanie odpadom odpowiednich kodów, które określono w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (DzU nr 112, poz. 1206). Kod odpadu składa się z sześciu cyfr (np. 17 01 02). Każda z nich ma swoje znaczenie. I tak pierwsze dwie cyfry oznaczają grupę odpadów (np. 17 – odpady z budowy, remontów, demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej). Kolejne dwie cyfry oznaczają podgrupę odpadów (np. 17 01 – odpady materiałów i elementów budowlanych oraz infrastruktury drogowej). Wreszcie dwie ostatnie cyfry określają rodzaj odpadów (np. 17 01 02 – gruz ceglany).
Uproszczenia dla małych przedsiębiorców
Ustawodawca wprowadza też pewne uproszczenia dla mniejszych podmiotów. W przypadku, gdy mały przedsiębiorca wytwarza niewielkie ilości odpadów w ciągu roku, tzn. do 100 kg odpadów niebezpiecznych lub do 5 ton odpadów innych niż niebezpieczne, wówczas ma prawo prowadzić tzw. ewidencję uproszczoną, czyli stosować wyłącznie karty przekazania odpadów.
Uproszczenie to wynika z treści ustawy o odpadach z 2012 r. oraz z zapisów Rozporządzenia Ministra Środowiska z 11 grudnia 2001 r. w sprawie rodzajów odpadów lub ich ilości, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów, oraz kategorii małych i średnich przedsiębiorstw, które mogą prowadzić uproszczoną ewidencję odpadów (DzU nr 152, poz. 1735). Ten akt wykonawczy daje małym firmom jeszcze jedną możliwość. Otóż wymieniono w nim enumeratywnie rodzaje odpadów, dla których wytwarzający odpady w ogóle nie muszą prowadzić ewidencji odpadów, tzn. ani karty przekazania odpadu, ani karty ewidencji odpadu (tabela).
Rodzaje odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów
Rodzaj odpadu
|
Kod odpadu
|
Ilość odpadów [Mg]
|
Odpadowa masa roślinna
|
02 01 03
|
bez ograniczeń
|
Odchody zwierzęce
|
02 01 06
|
bez ograniczeń
|
Odpady kory i korka
|
03 01 01
|
do 10
|
Trociny, wióry, ścinki, drewno, płyta wiórowa i fornir inne niż wymienione w 03 01 04
|
03 01 05
|
do 10
|
Odpadowy toner drukarski inny niż wymieniony w 08 03 17
|
08 03 18
|
do 0,1
|
Inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe
|
13 02 08*
|
do 0,01
|
Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania (np. szmaty, ścierki) i ubrania ochronne inne niż wymienione w 15 02 02
|
15 02 03
|
do 0,1
|
Zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy inne niż wymienione w 16 02 09 do 16 02 12
|
16 02 13*
|
do 0,005
|
Odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów
|
1701 01
|
do 5
|
Gruz ceglany
|
17 01 02
|
do 5
|
Odpady innych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia
|
17 01 03
|
do 5
|
Drewno
|
17 02 01
|
do 5
|
Szkło
|
17 02 02
|
do 5
|
Tworzywa sztuczne
|
17 02 03
|
do 5
|
Gleba i ziemia, w tym kamienie, inne niż wymienione w 17 05 03
|
17 05 04
|
do 5
|
Materiały konstrukcyjne zawierające gips inne niż wymienione w 17 08 01
|
17 08 02
|
do 5
|
W sytuacji, kiedy odpady przekazywane są osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym niebędącym przedsiębiorcami (np. szkołom, gminom) do wykorzystania na własne potrzeby, przekazujący odpad jest również zwolniony z obowiązku stosowania karty przekazania odpadu. Nie można jednak zapominać, że fakt przekazania odpadów ww. podmiotom należy odnotować w karcie ewidencji odpadu.
Ewidencji odpadów nie prowadzi też przedsiębiorca dla wytwarzanych odpadów komunalnych, czyli takich, które powstają u niego w firmie w związku z bytowaniem ludzi, np. resztki śniadaniowe, kubeczki po napojach pracowników.
Sprawozdanie odpadowe
Rzetelne prowadzenie opisanej dokumentacji ewidencyjnej jest niezwykle istotne z punktu widzenia sprawozdawczego. Na podstawie bieżącej ewidencji przedsiębiorca ma bowiem obowiązek sporządzenia rocznego sprawozdania o gospodarowaniu odpadami, które następnie jest przekazywane do urzędu marszałkowskiego, w terminie do 15 marca. Wzór tego sprawozdania został określony w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z 8 grudnia 2010 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych o odpadach (DzU nr 249, poz. 1674). Co ważne, prowadzenie uproszczonej ewidencji odpadów nie zwalnia przedsiębiorcy z obowiązku sporządzania ww. sprawozdania.
Jakie konsekwencje?
Jeśli przedsiębiorca nie prowadzi ewidencji odpadów mimo zaistnienia takiego obowiązku, wówczas popełnia wykroczenie (art. 180 ustawy o odpadach), które – oczywiście – skutkuje karą grzywny. Wykroczeniem zagrożonym karą grzywny jest również prowadzenie ewidencji w sposób nierzetelny lub nieterminowy.
Jeżeli natomiast przedsiębiorca nie wypełni obowiązku sporządzenia i przekazania sprawozdania dotyczącego gospodarowania odpadami lub przekaże je właściwej instytucji po ustawowym terminie, wówczas czeka go administracyjna kara pieniężna w wysokości 500 zł (art. 200 ustawy o odpadach). Karę taką wymierza wojewódzki inspektor ochrony środowiska (WIOŚ) w postaci decyzji administracyjnej. Określa ona termin, do którego sprawozdanie ma zostać złożone. Jeśli przedsiębiorca nie uczyni zadość wymogom decyzji, WIOŚ nakłada kolejną karę, tym razem w wysokości 2000 zł. Czynność ta może być kilkakrotnie powtarzana w ciągu roku, jednak łączna suma kar rocznych nie może przekroczyć 8500 zł.