Wobec ilości wyrzucanej żywności, która w Polsce wynosi 5 mln ton rocznie (zgodnie z wynikami badania PROM), priorytetem jest ograniczenie tych strat. Nie jest jednak możliwe zrobienie tego natychmiast i całkowicie. Dlatego istotnym działaniem w chwili obecnej, jak zaznaczają eksperci Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego (IOŚ-PIB), jest odpowiednia i efektywna segregacja odpadów żywnościowych. Tymczasem, pomimo ogólnie dostępnych uregulowań, wciąż wiele osób nie wie, jak robić to prawidłowo.
Odpady żywnościowe – złożony problem
Odpady, również te żywnościowe, zanieczyszczają glebę, wody gruntowe i powietrze, powodują emisję dwutlenku węgla i metanu do atmosfery, przyczyniając się tym samym do niekorzystnych zmian klimatu. Powodują również ogromne straty gospodarcze – niewykorzystywanie „pozostałości” oznacza marnowanie pracy i innych nakładów, takich jak grunty czy energia, potrzebnych do wydobycia surowców, produkcji, dystrybucji i przygotowania do konsumpcji – podkreśla IOŚ-PIB. – To, czy odpady nadal będą stanowić wyzwanie dla społeczeństwa, zależy nie tylko od tego, ile będziemy ich produkować, ale przede wszystkim od tego, w jaki sposób będziemy nimi gospodarować – komentuje dr inż. Krystian Szczepański, dyrektor IOŚ-PIB.
Instytut zwraca uwagę, że wg danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2019 r. wytworzono 12 753 tys. ton odpadów komunalnych, co oznacza wzrost o 2,1% w stosunku do roku wcześniejszego. Oznacza to również zwiększenie ilości wytworzonych odpadów komunalnych na jednego mieszkańca Polski z 325 kg w 2018 r. do 332 kg w 2019 r. jednocześnie IOŚ-PIB zaznacza, że ten trend nie dotyczy to tylko Polski, bowiem ilość wytwarzanych odpadów stale rośnie w całej Unii Europejskiej (UE).
Efektywna segregacja odpadów żywnościowych – jeden z elementów gospodarki odpadami
Problem nie mógł zostać niezauważony przez Parlament Europejski. Dlatego w nowelizacji dyrektywy odpadowej dodana została kategoria „odpady żywności” oraz zapisy dotyczące redukcji, prewencji, budowania świadomości, monitoringu i przekazywania nadwyżek żywności. Jednak to nie wszystko – państwa członkowskie powinny wprowadzić środki mające na celu zapobieganie powstawaniu oraz redukcję ilości odpadów żywieniowych. Zgodnie z Agendą na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030, przyjętą 25 września 2015 r. przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych (ONZ), środki te powinny mieć na celu zapobieganie marnowaniu żywności i zmniejszenie wytwarzania odpadów w produkcji podstawowej, przetwórstwie i produkcji, w sprzedaży detalicznej i innej dystrybucji, w restauracjach i usługach gastronomicznych oraz w gospodarstwach domowych. Państwa członkowskie powinny dążyć do osiągnięcia ogólnounijnego celu zmniejszenia ilości odpadów żywności o 30% do 2025 r. i o 50% do 2030 r. Co więcej, państwa te powinny wprowadzić zachęty do zbierania niesprzedanych produktów spożywczych na wszystkich etapach łańcucha dostaw żywności a także wspierać bezpieczne przekazywanie ich dalej różnym instytucjom, w tym organizacjom charytatywnym. Kolejnym krokiem będzie wprowadzenie środków mających na celu zachęcanie do recyklingu, w tym kompostowania i fermentacji bioodpadów, a następnie do stosowania materiałów powstałych z bioodpadów. Im szerzej zakrojony recykling i przetwarzanie odpadów, tym mniejszy „ślad węglowy”, negatywny wpływ na środowisko oraz globalne ocieplenie.
Efektywna segregacja odpadów żywnościowych, czyli jak to robić?
Jak zatem segregować właściwie? Od 1 lipca 2017 r. obowiązuje w naszym kraju jednolity system segregacji odpadów (JSSO). Zgodnie z nim należy oddzielać surowce od odpadów, które nie nadają się do powtórnego przetworzenia. Odpady komunalne zbierane są w podziale na cztery główne frakcje odpadów surowcowych: „bio” (kolor brązowy), metale i tworzywa sztuczne (kolor żółty), papier (kolor niebieski), szkło (kolor zielony), a także odpady zmieszane (kolor czarny). Jednak segregacja to nie tak oczywista sprawa i w dalszym ciągu przysparza wielu problemów. Ogólne wytyczne, jak prawidłowo segregować odpady, dostępne są m.in. na stronie internetowej Ministerstwa Klimatu i Środowiska, jednak w niektórych przypadkach nadal mogą pojawiać się wątpliwości. Wciąż nie do końca wiemy, do którego z koszy wyrzucić zepsuty i nienapoczęty produkt spożywczy oraz jak prawidłowo postępować z zatłuszczonymi opakowaniami. Często błędnie wyrzucamy resztki jedzenia do kanalizacji, czy też niepotrzebnie myjemy opakowania. To tylko kilka niejasności, a jest ich o wiele więcej – zaznacza IOŚ-PIB.
Efektywna segregacja odpadów żywnościowych. Gdzie wyrzucać odpady pochodzenia zwierzęcego?
Instytut podkreśla, że przede wszystkim ważnym etapem jest prawidłowe opróżnienie pojemników po żywności. Jeśli mamy pojemnik z jogurtem mlecznym, to droga postępowania powinna być taka, że zawartość pojemnika trafia do kosza, a nie do kanalizacji. Do tej ostatniej mogą trafić jedynie: woda z prysznica, zlewów, toalety; odchody (również zwierząt); woda z rynien i woda z prania. Jogurt zaś, jeśli jest mleczny, powinien znaleźć się w odpadach zmieszanych, ponieważ do kosza „bio” nie wyrzucamy resztek pochodzenia zwierzęcego. Przepisy sanitarne w Polsce zakazują recyklingu bioodpadów części odzwierzęcych, czyli nabiału, kości, białka, mięsa i tłuszczów. I tak dla przykładu całe jaja wrzucimy do zmieszanych, ale już same skorupki jaj możemy wrzucić do odpadów „bio”, bowiem zawierają w zasadzie wyłącznie frakcję mineralną, wzbogacają glebę w wapń. Jeśli z jakichś względów wyjątkowo nie możemy opróżnić opakowania po żywności to należy je wówczas wrzucić do pojemnika na odpady zmieszane – podpowiada IOŚ-PIB.
Efektywna segregacja odpadów – co i do jakiego kosza?
Bardzo ważna jest znajomość wytycznych w zakresie tego co może, a co nie powinno trafić do wskazanego kosza – podkreśla Instytut i wskazuje, że w żółtym pojemniku, poza wspomnianymi wcześniej, znajdą się też takie opakowania po żywności, jak plastikowe kubeczki np. po jogurtach, serkach, kefirach, margarynach; folie i torebki z tworzyw sztucznych; wielomateriałowe opakowania po mleku, sokach, puszki po napojach i konserwach, czy wieczka od słoików. Tutaj trafią też np. wielomateriałowe kubeczki po napojach i opakowania po jedzeniu np. frytek, które, oprócz papieru, mają cienką warstwę polietylenu, dzięki której jedzenie i picie nie przesiąka przez papier. Jeśli chodzi o opakowania szklane, takie jak słoiki, to wrzucamy je do pojemników zielonych.
Jak postępować z opakowaniami?
W przypadku kiedy opakowanie składa się z kilku różnych materiałów, najlepszym rozwiązaniem będzie oddzielenie ich od siebie i odpowiednia segregacja, czyli w przypadku jogurtu należy oderwać aluminiowe wieczko od plastikowego kubka i wrzucić do kosza na metale i tworzywa sztuczne. Jeśli na etykiecie jakiegoś produktu znajduje się informacja, że jest ona wykonana z folii termokurczliwej (PVC) to należy ją oddzielić, zdjąć i wyrzucić do odpadów zmieszanych, ponieważ nie nadaje się do recyclingu. Jeśli usunięcie etykiety wymagałoby użycia wody, to nie należy tego robić. Karton po mleku, to również przykład opakowania wielomateriałowego, które z kolei powinno trafić do pojemnika na metale i tworzywa sztuczne. Są zakłady, które odzyskają z niego część papieru i aluminium. Wyrzucając z kolei butelkę po napojach (PET) warto ją zgnieść, żeby nie zajmowała niepotrzebnie miejsca w magazynowaniu i transporcie. Nakrętkę najlepiej oddać na jedną z charytatywnych zbiórek, które coraz częściej prowadzone są przez urzędy, szkoły, czy zakłady pracy. W innym przypadku nakrętkę należy pozostawić na butelce – podpowiada IOŚ-PIB.
Instytut zwraca też uwagę, że pustych pojemników nie należy myć – wystarczy opróżnić opakowanie z resztek i wyrzucić je do odpowiedniego kontenera.
Efektywna segregacja odpadów żywnościowych – realny wpływ na stan środowiska przyrodniczego
Surowce wtórne nie muszą być idealnie czyste, ale nie mogą stwarzać ryzyka znacznego zabrudzenia innych surowców, dlatego nie należy wyrzucać opakowań z zawartością. Warto wiedzieć, że wrogiem recyklingu jest także tłuszcz – dlatego na przykład zatłuszczony karton po pizzy nie będzie nadawał się do przetworzenia, mimo, że tektura z której został zrobiony jest dobrej jakości. Podobnie jest z opakowaniami po maśle. Takie opakowania należy wrzucać do pojemnika na odpady zmieszane. Jeśli nie mamy pewności co do konkretnego odpadu, to zawsze lepiej wrzucić go do pojemnika na odpady zmieszane – dodaje IOŚ-PIB.
Należy uświadomić sobie, że dzięki realizowaniu zasad prawidłowej segregacji odpadów, mamy realny wpływ na stan środowiska, w którym żyjemy. Zmniejszamy bowiem nie tylko zużycie surowców, których zasoby są ograniczone, ale także emisję szkodliwych substancji. Wiele zależy od naszych codziennych wyborów i dobrych nawyków, dlatego warto się im przyjrzeć – zachęca Instytut.
Na podstawie nadesłanej informacji
fot. IOŚ-PIB
