Samorządy od dłuższego czasu domagają się, aby odpowiedzialność za gospodarowanie odpadami brali na siebie także producenci opakowań i towarów. Opakowania stanowią aż blisko połowę śmieci komunalnych, a ciężar ponoszenia kosztów ich odbioru i zagospodarowania przerzucany jest na mieszkańców miast i gmin – podkreśliła Unia Metropolii Polskich (UMP). Co więcej Unia Europejska (UE) zobowiązała państwa członkowskie do wprowadzenia w życie, do 5 lipca 2020 r., przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych, niezbędnych do wykonania przepisów unijnych o rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP) – podkreśliła organizacja samorządowa i dodała, że mieszkańcy miast i gmin nadal czekają na polską ustawę regulującą ten obszar gospodarki.
Ustawa wprowadzająca powinna obowiązywać od ponad 500 dni!
– Ustawa wprowadzająca do polskiego porządku prawnego powinna obowiązywać od 523 dni. To bardzo ważne, aby rozszerzona odpowiedzialność producentów w końcu została wprowadzona do polskiego prawa, ponieważ tylko w ten sposób będziemy mogli podejmować i promować proekologiczne postawy – powiedział Piotr Grzelak, zastępca prezydenta Gdańska i przewodniczący Zespołu koordynacyjnego UMP ds. odpadów komunalnych.
Unia wskazała, że obecnie w wielu sklepach konsumenci mają bardzo mały wybór w zakresie tego, w jakich opakowaniach kupują dany produkt. Przykładowo mleko pakowane jest najczęściej w plastikowych butelkach lub w wielomateriałowe opakowanie, którego recykling jest kosztowny i zużywa bardzo dużo energii. Konsumenci mają ograniczone możliwości kupowania produktów na wagę. Organizacja wskazuje, że np. kiszone ogórki i kapusta, warzywa czy owoce coraz powszechniej sprzedawane są w jednostkowych opakowaniach, często wielomateriałowych, trudnych do poddania recyklingowi.
Wymagane wprowadzenie rozszerzonej odpowiedzialności producentów
To wszystko może się zmienić, ale wymaga wprowadzenia rozszerzonej odpowiedzialności producentów. Obciążenia – często wielkich korporacji – odpowiedzialnością za produkcję śmieci i kosztami ich recyklingu czy utylizacji – podkreśla UMP.
– Jacek Ozdoba, wiceminister klimatu i środowiska, który wielokrotnie potrafił wnosić projekty ustaw w obronie jednostkowych interesów mieszkańców Warszawy, jak widać obawia się wystąpić przeciwko korporacjom. Boi się uderzyć w ich interesy wprowadzając do polskiego porządku prawnego przepisy o rozszerzonej odpowiedzialności producentów. W konsekwencji wszystkie koszty związane z gospodarowaniem odpadami ponoszą mieszkańcy miast i gmin – powiedział Michał Sztybel, zastępca prezydenta Bydgoszczy.
Według UMP, wprowadzenie ROP spowodowałoby, że część kosztów związanych z gospodarowaniem odpadami ponosiłyby korporacje i inne firmy wprowadzające na rynek swoje produkty w może atrakcyjnych, ale absolutnie nie proekologicznych opakowaniach. Brak ustawy o ROP powoduje, że za utylizację i recykling takich opakowań płacą – z własnej kieszeni – mieszkańcy miast i gmin – podkreśla samorządowa organizacja.
– Na dzisiejszym posiedzeniu Zespołu koordynacyjnego UMP ds. odpadów komunalnych przyjęliśmy dziesięć najważniejszych i najpilniejszych postulatów dotyczących przebudowy systemu gospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce – powiedziała Olga Goitowska, zastępca dyrektora Wydziału Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego w Gdańsku.
Odpowiedzialność za gospodarowanie odpadami – 10 postulatów samorządowców
Wśród wspomnianych postulatów znalazły się:
- Przyśpieszenie prac rządu nad projektem zmian ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz nad rozporządzeniami wykonawczymi.
- Wprowadzenie zasad regulujących ekoprojektowanie, w tym stworzenie systemu premiująco-sankcyjnego.
- Wdrożenie instrumentów prawnych inicjujących wzrost poziomu wykorzystania surowców wtórnych w produkcji opakowań (m.in. wszystkich tworzyw sztucznych, makulatury i szkła).
- Przeznaczenie środków z ROP, pozostających w dyspozycji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na budowę lub rozbudowę instalacji recyklingowych.
- Po uchwaleniu ustawy, przedstawienie założeń również dla produktów.
- Zmiana sposobu podziału opakowań z „domowe i inne” na zapewniający szczelność systemu i stabilność wpływu z opłaty, tj. na opakowania jednostkowe, zbiorcze i transportowe.
- Wprowadzenie takiego sposobu podziału środków z ROP, który promowałby gminy kładące nacisk na jakość selektywnej zbiórki odpadów.
- Zachowanie przewidzianej w projekcie ustawy roli organizacji odpowiedzialności producenta, bazującej na decyzyjności gmin w zakresie organizacji systemów.
- Obowiązkowe uzależnienie stawek opłaty opakowaniowej od możliwości ponownego wykorzystania surowca, z którego wytworzone jest opakowanie.
- Potraktowanie opłaty opakowaniowej jako instrumentu ograniczającego produkcję zbędnych opakowań.
Odpowiedzialność za gospodarowanie odpadami – co jest celem ROP-u?
Unia tłumaczy przy okazji, że rozszerzona odpowiedzialność producentów, to zestaw obowiązków nakładanych na producentów wprowadzających na rynek opakowania lub produkty w opakowaniach. Celem ROP-u jest zwiększenie odpowiedzialności producentów za to, co się dzieje z opakowaniami po ich użyciu. Ma to prowadzić do ograniczenia ilości odpadów opakowaniowych trafiających do obiegu. Z kolei te trafiające do obiegu, powinny nadawać się do recyklingu lub ponownego wykorzystania w myśl idei zero waste.
Z transmisją z konferencji poświęconej tematowi można się zapoznać w Internecie.
Na podstawie nadesłanej informacji
fot. Na otwarcie sozosfera.pl (zdjęcie ilustracyjne), fot. UMP
