Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych (KRRIO) poinformowała, że na stronie Regionalnej Izby Obrachunkowej (RIO) w Opolu w zakładce „Działalność analityczna” zamieszczone zostało opracowanie pt. „Analiza systemu gospodarki odpadami komunalnymi w latach 2017-2020 na przykładzie wybranych gmin w Polsce”.
Analiza systemu gospodarki odpadami w ramach działań kontrolnych RIO
Jak wskazała KRRIO, po ustaleniach dokonanych na jej forum, w ramach kontroli prowadzonych przez wszystkie regionalne izby obrachunkowe, kontrolowane jednostki przedstawiły szereg danych finansowych dotyczących dochodów i wydatków zarówno ogółem, jak i bieżących, wpływów z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, a także wydatków poniesionych na realizację zadania, jakim jest odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych. W dokonanej analizie uwzględniono także wysokość zaległości z tytułu tej opłaty, a także wielkość udzielonych umorzeń – wskazuje KRRIO.
Krajowa Rada dodała, że jednostki zostały także poproszone o wskazanie przyczyn trudności pojawiających się w obszarze bilansowania się systemu gospodarki odpadami komunalnymi. Miały one także opisać problemy występujące w związku z prowadzoną gospodarką odpadami komunalnymi oraz podać dane dotyczące udzielonych zamówień publicznych w tym zakresie. Zebrano również informacje o zastosowanej metodzie ustalania opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, a także o stawkach „opłaty śmieciowej” obowiązujących w poszczególnych latach. Zgromadzono również dane dotyczące masy odebranych odpadów komunalnych, osiągniętym poziomie recyklingu oraz liczbie mieszkańców wg Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), wg gminnego rejestru mieszkańców oraz wynikające z deklaracji odpadowych.
Analiza systemu gospodarki odpadami obejmuje m.in. koszty przychody i rodzaj metody ustalania opłaty
W podsumowaniu opracowania, którego autorami są: Aleksandra Bieniaszewska, Grzegorz Czarnocki, Magdalena Paroń i Barbara Wołczak, wskazuje się, że „W latach 2017-2020 koszty odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych rosły szybciej niż dochody z tytułu opłat. Większość gmin dopłaca do systemu z innych środków, a istotna ich część nie ewidencjonuje wszystkich kosztów systemu (administracyjnych, osobowych)”.
Wskazano również, że zdecydowana większość gmin zdecydowała się na zastosowanie metody ustalania wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami „od mieszkańca”, a metody „od zużycia wody” i „od powierzchni lokalu mieszkalnego” występują jednostkowo. Autorzy opracowania zwracają też uwagę, że „Zestawienie danych z rejestrów GUS, ewidencji ludności oraz deklaracji >>śmieciowych<< wskazuje na wadliwość tych źródeł danych. Problem ten jest powszechny i istotny w wymiarze finansowym. Różnica pomiędzy danymi GUS a deklaracjami śmieciowymi często przekracza 20%. W całej badanej próbie wystąpił „niedobór mieszkańców w deklaracjach” w porównaniu z danymi z rejestrów, za wyjątkiem dwóch gmin podmiejskich”.
Analiza systemu gospodarki odpadami i ogromne różnice w ilości zbieranych odpadów
W podsumowaniu podano także, że uwidocznione zostały ogromne różnice w ilości zbieranych odpadów, które pomiędzy gminami przekraczają nawet 600%. W opracowaniu KRRIO przypuszcza się, że różnice te mogą wynikać z wadliwych źródeł danych o liczbie mieszkańców, a jednocześnie może to wskazywać na nierzetelne raportowanie przez wykonawców usług.
W obrębie przetargów na zagospodarowanie odpadów wskazano, że udostępnione przez gminy dane nt. liczby ofert składanych w postępowaniach pokazują, że na omawianym rynku znikoma jest konkurencja.
Jednocześnie KRRIO wskazuje, że kluczowym zagadnieniem wymagającym naprawy jest rzetelne deklarowanie liczby osób zamieszkujących konkretną nieruchomość. „Problem ten ma podstawowe znaczenie, ze względu na powszechność stosowania metody >>od mieszkańca<<. Celowe jest prowadzenie prac zmierzających do zmian legislacyjnych umożliwiających faktyczną weryfikację rzetelności deklaracji względnie wprowadzenie powszechnego obowiązku ich składania i wprowadzenia sankcji karnych za ich brak” – zwrócono uwagę w podsumowaniu Analizy.
Analiza systemu gospodarki odpadami zwraca uwagę na brak konkurencji
Istotnym problemem – wg autorów opracowania – jest także brak konkurencji w postępowaniach przetargowych na odbiór i zagospodarowanie odpadów, który jest obserwowany w praktyce w większości polskich gmin. „Skoro wolny rynek nie zapewnił konkurencji na rynku odpadów, a usługa ta musi być realizowana w sposób ciągły, celowe jest rozsądne wspieranie rozwiązań opartych o formułę in-house” – tak kończy się podsumowanie Analizy.
Z tekstem analizy można zapoznać się na stronie rio.opole.pl.
Na podstawie rio.opole.pl
fot. sozosfera.pl (zdjęcie ilustracyjne)
