W Europie drastycznie spada różnorodność biologiczna, a regulacje ochronne są za słabe. Masowe używanie pestycydów zagraża pszczołom i innym owadom zapylającym. Najbardziej narażeni na kontakt z toksycznymi substancjami są rolnicy, jednak mają one także wpływ na zdrowie konsumentów, którzy spożywają produkty zawierające pozostałości pestycydów – na problem ten zwróciła uwagę Koalicja Żywa Ziemia (KŻZ). Jak wskazuje KŻZ, Europejska Inicjatywa Obywatelska „Ratujmy pszczoły i rolników” (EIO) postukuje stopniowe wycofywanie syntetycznych pestycydów z rolnictwa. Organizacja zaznacza, że musi się to dokonywać stopniowo, a rolnicy powinni dostać w okresie przejściowym wsparcie.
Wycofywanie syntetycznych pestycydów i przywrócenie bioróżnorodności
Inicjatywa podkreśla, że stawia przed sobą trzy główne cele. Pierwszym z nich jest stopniowe wycofywanie syntetycznych pestycydów z użycia w rolnictwie Unii Europejskiej (UE), poczynając od najbardziej niebezpiecznych, tak by do 2030 r. zmniejszyć ich stosowanie o 80%, a do 2035 r. wyeliminować je całkowicie. Drugim celem jest przywrócenie naturalnych ekosystemów na obszarach rolniczych, tak aby rolnictwo stało się nośnikiem procesu odbudowy bioróżnorodności. Jako trzeci swój cel, EIO wskazuje reformę rolnictwa poprzez nadanie priorytetowego znaczenia drobnym, zróżnicowanym i zrównoważonym gospodarstwom rolnym, wspieranie szybkiego rozpowszechniania się praktyk agroekologicznych i ekologicznych oraz umożliwienie niezależnego szkolenia rolników i prowadzenia badań nad uprawami wolnymi od pestycydów i od organizmów zmodyfikowanych genetycznie.
10% gatunków pszczół i motyli w Europie jest na skraju wyginięcia
Szacuje się, że ok. 15 mld euro z rocznej produkcji rolnej zależy bezpośrednio od zapylaczy. Tymczasem 10% gatunków pszczół i motyli w Europie jest na skraju wyginięcia. Bardzo często są to gatunki endemiczne, najlepiej przystosowane do lokalnych warunków. Jak podaje Parlament Europejski populacja pszczół i motyli zmniejszyła się w Europie o jedną trzecią. Ochrona „udomowionych” gatunków pszczół jest ważna, ale pszczoły miodne tylko uzupełniają, a nie zastępują działalność dzikich zapylaczy. W Europie występuje około 2 tys. dzikich gatunków pszczół. Zapylaczami są głównie pszczoły i bzygowate, ale także motyle, ćmy, niektóre chrząszcze i osy – zwraca uwagę KŻZ.
– Owady giną dziś bardzo szybko. Główna przyczyna tkwi w zmianach w rolnictwie – mamy coraz większe pola monokultur, dzięki chemicznym herbicydom skutecznie pozbawione chwastów, co utrudnia zapylaczom dostęp do wartościowego pokarmu. Masowe stosowanie chemicznych środków owadobójczych przeciw „szkodnikom” dodatkowo osłabia populacje owadów. Dlatego potrzebna jest zmiana modelu w kierunku agroekologii i rolnictwa ekologicznego, które nie stosuje chemicznych pestycydów i opiera się na współdziałaniu różnych organizmów w bogatych biologicznie ekosystemach, a dotacje unijne dla rolników muszą obejmować działania na rzecz utrzymania różnorodnego krajobrazu i bioróżnorodności, a nie tylko produkcję żywności – przekonuje Ewa Sufin-Jacquemart, ekspertka Koalicji Żywa Ziemia.
Wycofywanie syntetycznych pestycydów? Integrowana ochrona roślin tylko na papierze
Jak zaznacza KŻZ, istnieje alternatywa dla syntetycznych pestycydów w postaci integrowanej ochrony roślin. Chemiczne środki ochrony roślin, zgodnie z tym podejściem mogą zostać użyte, kiedy zawiodą zabiegi agrotechniczne i pestycydy biologiczne, tak aby zminimalizować ryzyko, jakie niesie ich stosowanie dla ludzi, zwierząt oraz środowiska. Obowiązek wdrożenia integrowanej ochrony roślin nałożyła na kraje UE dyrektywa 2009/128/WE. Pozostał on jednak tylko na papierze, o czym informował w ubiegłym roku Europejski Trybunał Obrachunkowy, który wytknął Komisji Europejskiej (KE) słabe egzekwowanie od państw członkowskich wdrażania jej zapisów do prawa krajowego.
Ciągły wzrost podaży pestycydów wpływa na coraz częstsze wykrywanie ich pozostałości w żywności. Program FoodRentgen, zajmujący się monitoringiem żywności w kontekście obecności pozostałości pestycydów, w swoich raportach informował o fakcie obecności swoistych koktajlów pestycydowych w produktach spożywczych – dodaje KŻZ.
– Znajdowaliśmy nawet do 12 pozostałości pestycydów w jednym produkcie. Ten swoisty koktajl pestycydowy zdecydowanie ma wpływ na nasze konsumenckie zdrowie. Brak jednak modeli naukowych, które by pokazywały skutki spożywania takich mieszanek – podkreśla Marcin Galicki, współzałożyciel Programu FoodRentgen
Wycofywanie syntetycznych pestycydów zależy od obywateli UE
– Wchodzimy teraz w końcową fazę zbierania podpisów pod EIO „Ratujmy Pszczoły i Rolników”. Zwracamy się do UE o zakończenie toksycznej ery i wycofanie syntetycznych pestycydów. Sukces naszej inicjatywy może zatrzymać narastający kryzys różnorodności biologicznej. Jej powodzenie będzie jasnym sygnałem dla KE, że nie chcemy w przyszłym roku przedłużenia licencji na glifosat na kolejne 15 lat, za czym lobbuje przemysł chemiczny. My, jako obywatele Europy, możemy to powstrzymać – mówi Tjerk Dalhuisen, członek międzynarodowego komitetu organizacyjnego EIO „Ratujmy Pszczoły i Rolników”.
Europejska inicjatywa obywatelska jest instrumentem demokracji uczestniczącej w UE. Aby zobowiązać KE do zajęcia się sprawą w ciągu 12 miesięcy, pod inicjatywą musi się podpisać 1 mln obywateli UE. Inicjatywa Ratujmy Pszczoły i Rolników zyskała już poparcie 730 tys. Osób – podkreśla KŻZ i zaznacza, że aby zakończyła się sukcesem do 30 września br. musi ona uzyskać poparcie jeszcze 270 tys. obywateli UE.
Na podstawie nadesłanej informacji
fot. Sozosfera.pl (zdjęcie ilustracyjne)
