„Odtworzenie oraz zachowanie obszarów bagiennych, torfowisk i terenów podmokłych na obszarach Natura 2000 i Zielonej Infrastruktury” to tytuł strategicznego projektu LIFE, który wesprze Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Na ochronę polskich mokradeł, w ramach wspomnianego projektu, NFOŚiGW przeznaczy blisko 58 mln zł. Wnioskodawcą jest Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej (BULiGL), a współbeneficjentami: Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska (GDOŚ) oraz Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie (UR).
Ważna jest ochrona terenów podmokłych
Całkowity budżet tego największego – jak dotychczas – projektu LIFE z zakresu czynnej ochrony przyrody to ponad 165 mln zł. Umowa w tej sprawie została podpisana 30 listopada br. Swoje podpisy na dokumentach złożyli Sławomir Mazurek, wiceprezes NFOŚiGW i Janusz Dawidziuk, dyrektor BULiGL.
– Cały czas dbamy o polskie dziedzictwo przyrodnicze, które jest chronione m.in. w ramach europejskiej sieci Natura 2000, największego w skali światowej systemu ochrony zagrożonych siedlisk i gatunków. Torfowiska, oprócz tego że są siedliskami dla szeregu cennych roślin i zwierząt, pełnią wiele ważnych funkcji środowiskowych, takich jak retencja wód opadowych, czy naturalne oczyszczanie wód. To także jedne z najszybciej zanikających ekosystemów naszej strefy klimatycznej – ulegają postępującej degradacji wskutek zmian warunków hydrologicznych, głównie w wyniku przeprowadzonej przed laty niewłaściwej melioracji oraz zmian ich sposobów użytkowania. Dlatego tak ważna jest ich ochrona, czemu ma służyć podpisana dzisiaj umowa – wskazała obecna przy podpisaniu umowy Małgorzata Golińska, wiceminister klimatu i środowiska.
Całkowity budżet na ochronę polskich mokradeł w ramach projektu to ponad 165 mln zł
Wiceprezes Mazurek podkreślił, że warto sięgać po środki na finansowanie przedsięwzięć proekologicznych z programu LIFE: – W ramach programu można realizować projekty multidyscyplinarne o bardzo szerokim zakresie tematycznym, wykorzystując potencjał współpracy podmiotów o różnych kompetencjach. Oprócz inicjatyw służących ochronie najcenniejszych elementów przyrody, niezwykle istotne jest kontynuowanie działań na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu oraz poprawy stanu środowiska. LIFE daje taką możliwość wspierając wnioskodawców, a następnie beneficjentów Programu od etapu pomysłu do momentu zakończenia realizacji projektów.
Całkowity budżet projektu to ponad 165 mln zł, a 35% pieniędzy, czyli ok. 58 mln zł, pochodzi z NFOŚiGW. Pozostałe 99 mln zł to pieniądze z Komisji Europejskiej i 8 mln zł – wkład własny. Ponadto poprzez realizację projektu LIFE skoordynowane będzie wydatkowanie na ochronę polskich mokradeł środków z innych krajowych i zagranicznych źródeł. Jak zaznacza NFOŚiGW, środki te opiewają na kwotę ponad 2,15 mld euro. Celem największego z dotychczasowych polskich strategicznych projektów LIFE jest m.in. stworzenie warunków do wdrożenia Priorytetowych Ram Działań dla sieci Natura 2000 2021-2027 (PAF). Jest to dokument i jednocześnie strategiczne narzędzie planistyczne. Narodowy Fundusz wskazuje, że umożliwia ono wszechstronną ocenę postępowań, od których zależy prawidłowe funkcjonowanie Sieci Natura 2000 i powiązanej z nią Zielonej Infrastruktury w Polsce.
Nacisk na ochronę polskich mokradeł – elementem projektu kampania edukacyjna
Projekt zakłada również ochronę i przywrócenie ważnych funkcji torfowisk, bagien i terenów podmokłych, w celu poprawy jakości siedlisk i warunków dla zamieszkujących je gatunków. Realizacja projektu przyczyni się do przeciwdziałania utracie bioróżnorodności na obszarze ponad 120 tys. hektarów. Przedsięwzięcie uwzględnia m.in. czynną ochronę mającą na celu utrzymanie bądź polepszenie stanu zachowania bagien, torfowisk oraz terenów podmokłych na 100% obszarów Zielonej Infrastruktury, wywierających istotny wpływ na stan zachowania obszarów Natura 2000 zgodnie z PAF.
Pozostałe działania w ramach tej inicjatywy obejmują stworzenie nowoczesnego, wielofunkcyjnego i stabilnego systemu zarządzania zasobami przyrody w skali całej Polski, pozwalającego na dokonywanie licznych analiz na potrzeby prawa krajowego i unijnego – podaje NFOŚiGW. Ma to pozwolić na większą efektywność działań organów ochrony przyrody. W szczególności zaś Generalnego i regionalnych dyrektorów ochrony środowiska.
Równocześnie – jak wskazuje Fundusz – przy wdrażaniu PAF prowadzone będą kampanie edukacyjne, które mają przyczynić się do wzrostu świadomości społecznej o funkcjach i roli bagien, torfowisk i terenów podmokłych. – W wyniku realizacji projektu, po czterech latach od rozpoczęcia działań, nastąpi poprawa stanu blisko 20 proc. powierzchni siedlisk bagien, torfowisk lub innych obszarów Natura 2000. Natomiast po dziewięciu latach renaturalizacja obejmie aż 20-35 proc. tych obszarów – powiedział dyrektor Dawidziuk.
Nie tylko zmniejszona emisja, ale i pochłanianie CO2
Dzięki projektowi powierzchnia obszarów chronionych, dla których zapewniony zostanie wzrost efektywności zarządzania ma objąć ponad 3,14 mln ha. Z kolei areał siedlisk wspartych w zakresie uzyskania lepszego statusu ochrony to 119,5 tys. ha. Zmniejszyć się ma również emisja CO2 z torfowisk o co najmniej 133 tys. Mg/rok. Jak wskazuje NFOŚiGW, uruchomiony zostanie także odwrotny proces, czyli pochłanianie CO2.
Według szacunków na terenie Polski mokradła naturalne i odwodnione występują na obszarze o powierzchni ok. 4,4 mln ha, wśród których ok. 1,3 mln ha to ponad 50 tys. torfowisk o powierzchni większej od 1 ha. Narodowy Fundusz wskazuje przy tym, że torfowiska należą do najszybciej zanikających ekosystemów naszej strefy klimatycznej. Ulegają m.in. postępującej degradacji wskutek zmian warunków hydrologicznych. Głównymi przyczynami ich degradacji są niewłaściwie przeprowadzona przed laty melioracja oraz zmiana sposobów ich użytkowania. Zdegradowane torfowiska charakteryzują się mniejszą bioróżnorodnością oraz intensyfikacją procesu mineralizacji, przyczyniającą się do wzrostu emisji CO2.
Na podstawie www.gov.pl
fot. sozosfera.pl (zdjęcie ilustracyjne)
