9 lipca br. na stronach internetowych Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (GDOŚ) opublikowany został komunikat dotyczący projektu zmian granic obszarów sieci Natura 2000 w Polsce. Zgodnie z nim powierzchnia obszarów Natura 2000 ulegnie zwiększeniu.
W ww. komunikacie można przeczytać, że projekt zmian granic obszarów Natura 2000 podlega obecnie konsultacjom z właściwymi radami gmin, po których zakończeniu zostanie on przesłany do zatwierdzenia przez Radę Ministrów, a następnie przekazany Komisji Europejskiej (KE) w celu zatwierdzenia powyższych zmian.
Jako podstawę wprowadzanych zmian wskazuje się przedstawione w 2019 r. zarzuty KE odnośnie kompletności sieci obszarów Natura 2000, w tym dotyczących konieczności uzupełnienia sieci przez wyznaczenie obszarów nowych i powiększenie istniejących.
Obszary Natura 2000 w Polsce
Obszary Natura 2000 to najmłodsza z form ochrony przyrody, wprowadzona w 2004 r. w Polsce jako jeden z obowiązków związanych z przystąpieniem kraju do Unii Europejskiej (UE). Obszary Natura 2000 powstają we wszystkich państwach członkowskich tworząc Europejską Sieć Ekologiczną obszarów ochrony Natura 2000.
Podstawową funkcją Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone. Drugim jej celem jest ochrona różnorodności biologicznej.
Podstawą funkcjonowania unijnego programu są dwie unijne dyrektywy tzw. Dyrektywa ptasia i Dyrektywa siedliskowa. W myśl tych dyrektyw każdy kraj członkowski UE ma zapewnić siedliskom przyrodniczym oraz gatunkom wskazanym w ich załącznikach sprzyjające warunki służące ich ochronie oraz zadbać o ich dobrostan np. poprzez wyznaczenie obszarów „naturowych” i objęcie ochroną terenów, na których te gatunki i siedliska występują.
Powierzchnia obszarów Natura 2000 – jaka powierzchnia obszarów specjalnej ochrony ptaków i specjalnych obszarów ochrony siedlisk?
Najważniejszym kryterium wyznaczania obszarów Natura 2000 są wartości przyrodnicze danego terenu. Dla każdego obszaru Natura 2000 opracowywana jest dokumentacja, która składa się ze Standardowego Formularza Danych (Standard Data Form – SDF), w którym zawarte są najważniejsze informacje o położeniu i powierzchni obszaru, występujących typach siedlisk przyrodniczych i gatunkach „naturowych”, ich liczebności lub reprezentatywności w skali kraju, a także o wartości przyrodniczej i zagrożeniach. Elementem wspomnianej dokumentacji jest także cyfrowa mapa.
Obecnie – zgodnie z danymi zamieszczonymi na stronie Głównego Urzędu Statystycznego – całkowita powierzchnia obszarów specjalnej ochrony ptaków wynosi 4 912 825,5 ha (15,7% powierzchni kraju), a specjalne obszary ochrony siedlisk zajmują areał 3 492 124,9 ha, czyli 11,2% powierzchni kraju.
Powierzchnia obszarów Natura 2000 – zakres proponowanych zmian
Zakres zmian w powierzchni obszarów Natura 2000 obejmuje łącznie 41 pozycji, które dotyczą zarówno zwiększenia, jak i zmniejszenia powierzchni istniejących obszarów. Co ciekawe całkowita wartość powierzchni, o którą zwiększą się obszary Natura 2000 wynosi 4221,59 ha, zaś tereny, z których sieć „naturowa” zostanie „zdjęta” zajmują areał 175,55 ha. Uzasadnieniem większości zmian jest konieczność wypełnienia zobowiązań unijnych w zakresie siedlisk oraz korekta granic obszaru.
Niezależnie od powyższego, wśród zmian znalazła się również propozycja stworzenia trzech nowych obszarów naturowych, którym nadano nazwy i kody. Są to:
- Bledzew (nPLH080074), o całkowitej powierzchni 26,01 ha, którego celem jest ochrona siedliska o kodzie 4030, stanowiącego tzw. suche wrzosowiska;
- Różanki (nPLH080075), o całkowitej powierzchnia 4,97 ha, którego celem jest ochrona siedliska o kodzie 4030, stanowiącego tzw. suche wrzosowiska;
- Kościół w Sławkowie (nPLH240048), o łącznej powierzchni 1,45 ha, którego celem jest wypełnienie zobowiązań unijnych w zakresie ochrony nietoperzy.
Ekspansja sieci Natura 2000
Analiza projektowanych zmian w zakresie granic obszarów Natura 2000 pozwala ocenić, iż zakres proponowanych korekt obejmuje rozszerzenie powierzchni istniejących obszarów o 4221,59 ha. Zaproponowano również zmniejszenie ich areału o 175,55 ha oraz utworzenie nowych obszarów o łącznej powierzchni wynoszącej 32,43 ha. Pozwala to ocenić, iż powierzchnia obszarów Natura 2000 zwiększy się łącznie o 4413,98 ha. Fakt ekspansji obszarów „naturowych”, będący przejawem dbałości o zrównoważony rozwój z pewnością nie napawa optymizmem inwestorów, dla których ta forma ochrony przyrody kojarzy się z problemami oraz długotrwałymi procedurami. Dlatego w tym miejscu przypomnieć należy, że co do zasady na obszarach Natura 2000 można realizować inwestycje. Pamiętać jednak trzeba, iż zgodnie z art. 33 ustawy o ochronie przyrody projekty realizowane na terenach objętych siecią Natura 2000 nie mogą znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony tych obszarów.
fot. sozosfera.pl (zdjęcie ilustracyjne)
