Ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o gatunkach obcych (DzU z 2021 r. poz. 1718) weszła w życie 18 grudnia 2021 r. Zgodnie z jej art. 15, każdy, kto stwierdzi w środowisku obecność IGO, czyli inwazyjnego gatunku obcego stwarzającego zagrożenie dla Unii Europejskiej (UE) czy dla Polski, niezwłocznie zgłasza ten fakt wójtowi (burmistrzowi albo prezydentowi miasta), właściwemu ze względu na miejsce bytowania IGO w środowisku.
Jak zgłosić obecność IGO?
Zgłoszenie zawierać powinno:
- · imię i nazwisko bądź nazwę zgłaszającego, jego adres lub siedzibę, adres poczty elektronicznej albo numer telefonu;
- · nazwę IGO stwarzającego zagrożenie dla UE bądź dla Polski;
- · liczbę okazów IGO lub określenie zajmowanej przez nie powierzchni, o ile jest to możliwe do ustalenia;
- · miejsce i datę stwierdzenia obecności IGO w środowisku;
- · fotografię potwierdzającą obecność IGO w środowisku, w przypadku gdy została wykonana.
Zgłoszenia dokonuje się na piśmie utrwalonym w postaci papierowej albo elektronicznej, w szczególności na elektroniczną skrzynkę podawczą lub za pomocą poczty elektronicznej.
Wójt (burmistrz albo prezydent miasta) dokonuje weryfikacji formalnej zgłoszenia, a w przypadku, gdy zawiera ono braki formalne – wzywa zgłaszającego do ich uzupełnienia w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania.
Zgłoszenie pozostawia się bez rozpoznania, jeśli nie zostało uzupełnione albo dotyczy stwierdzenia obecności tego samego IGO i w tym miejscu, co już wpisany gatunek do Rejestru inwazyjnych gatunków obcych (RIGO).
W przypadku, gdy istnieje prawdopodobieństwo, że zgłoszenie zawierające braki formalne dotyczy IGO stwarzającego zagrożenie dla Unii albo dla Polski, podlegającego szybkiej eliminacji, wójt (burmistrz albo prezydent miasta) postępuje z tym zgłoszeniem w sposób określony w art. 16.
Powyższe przepisy nie są stosowane, jeżeli obecność IGO w środowisku stwierdzą: regionalny dyrektor ochrony środowiska (RDOŚ), dyrektor parku narodowego, dyrektor urzędu morskiego albo Główny Inspektor Rybołówstwa Morskiego na obszarze właściwości każdego z tych organów. Jeśli jest to poza tym obszarem, wówczas informacje o IGO podlegającym szybkiej eliminacji przekazuje się podmiotowi właściwemu do podjęcia działań zaradczych (przepisów powyższych nie stosuje się) zaś do IGO rozprzestrzenionego na szeroką skalę – stosuje się przepisy art. 16 ust. 1-7.
Komu i kiedy wójt (burmistrz, prezydent miasta) zgłasza stwierdzoną obecność IGO?
Zgodnie z art. 16 ustawy, wójt (burmistrz albo prezydent miasta) przekazuje zgłoszenie, o którym mowa w art. 15 ust. 1, w postaci elektronicznej, w formacie danych oraz zgodnie ze wzorem udostępnionym przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska:
1) właściwemu dyrektorowi parku narodowego – gdy stwierdzenia obecności w środowisku IGO objętego tym zgłoszeniem dokonano na obszarze parku narodowego;
2) właściwemu dyrektorowi urzędu morskiego – gdy stwierdzenia obecności w środowisku IGO objętego tym zgłoszeniem dokonano na obszarze pasa technicznego poza obszarem parku narodowego;
3) Głównemu Inspektorowi Rybołówstwa Morskiego – gdy stwierdzenia obecności w środowisku IGO objętego tym zgłoszeniem dokonano na obszarze morskim poza obszarem parku narodowego;
4) właściwemu RDOŚ-owi – gdy stwierdzenia obecności w środowisku IGO objętego tym zgłoszeniem dokonano na obszarach innych niż wskazane w pkt. 1-3.
Wójt (burmistrz albo prezydent miasta) przekazuje zgłoszenie niezwłocznie po jego otrzymaniu – w przypadku, gdy dotyczy ono IGO stwarzającego zagrożenie dla Unii lub Polski, podlegającego szybkiej eliminacji, albo w terminie siedmiu dni od końca kwartału, w którym je otrzymał – jeśli dotyczy ono IGO stwarzającego zagrożenie dla Unii lub dla Polski, rozprzestrzenionego na szeroką skalę.
Identyfikacja IGO i wprowadzenie do rejestru
Dyrektor urzędu morskiego w terminie siedmiu dni od daty otrzymania zgłoszenia występuje do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska (WIOŚ) o dokonanie identyfikacji IGO objętego tym zgłoszeniem, w przypadku, gdy jest to niemożliwe na podstawie informacji zawartych w tym zgłoszeniu.
Wojewódzki inspektor ochrony środowiska niezwłocznie po otrzymaniu ww. wystąpienia, dokonuje identyfikacji IGO objętego tym wystąpieniem i informuje dyrektora urzędu morskiego o wynikach tej identyfikacji.
Jeżeli zgłoszeniem jest objęta stwierdzona obecność IGO stwarzającego zagrożenie dla Unii lub dla Polski, podlegającego szybkiej eliminacji, podmiot, który dokonał tego zgłoszenia, udziela niezwłocznie, na żądanie RDOŚ-a, dyrektora parku narodowego, dyrektora urzędu morskiego albo Głównego Inspektora Rybołówstwa Morskiego, dodatkowych informacji dotyczących wskazanego IGO.
Regionalny dyrektor ochrony środowiska informuje właściwego wójta (burmistrza, albo prezydenta miasta) o wprowadzeniu do RIGO informacji o tym, że stwierdzono obecność IGO w środowisku, rozprzestrzenionego na szeroką skalę, z wyłączeniem przypadku, gdy stwierdzenie obecności dotyczy IGO, wobec którego organem właściwym do przeprowadzenia działań zaradczych jest RDOŚ, dyrektor parku narodowego, Główny Inspektor Rybołówstwa Morskiego albo dyrektor urzędu morskiego.
Po otrzymaniu informacji, o której mowa w art. 16 ust. 6, wójt (burmistrz albo prezydent miasta) ustala podmiot władający odpowiedzialny za przeprowadzenie działań zaradczych i informuje ten podmiot o stwierdzeniu obecności w środowisku IGO stwarzającego zagrożenie dla Unii lub dla Polski, rozprzestrzenionego na szeroką skalę, oraz o konieczności przeprowadzenia działań zaradczych wobec tego gatunku, zgodnie z art. 21 ust. 2.
Warto zaznaczyć, że zadania, o których mowa w art. 16 ust. 1, 2 i 7, są zadaniami własnymi gminy.
Zgodnie z art. 17 ustawy, RDOŚ, dyrektor parku narodowego, Główny Inspektor Rybołówstwa Morskiego albo dyrektor urzędu morskiego właściwy do przeprowadzenia działań zaradczych, w przypadku stwierdzenia nieobecności w środowisku IGO stwarzającego zagrożenie dla Unii lub dla Polski w miejscu wskazanym w Rejestrze jako miejsce, w którym stwierdzono obecność tego IGO, zamieszcza informację w tym zakresie w RIGO.
Jeżeli dotyczy to podmiotu innego niż ww., informuje on o tym właściwego miejscowo RDOŚ-a, który niezwłocznie zamieszcza informację w tym zakresie w RIGO.
Obecność IGO: praktyka pokaże czy nowe regulacje zdadzą egzamin
Wiele powyżej wymienionych działań to zadania własne oraz zadania obligatoryjne każdej gminy, w której stwierdzona zostanie obecność IGO. Praktyka pokaże, czy i w jaki sposób z nowym zadaniem gminy sobie poradzą, także choćby w kontekście zgłoszeń wywołanych błędem zgłaszającego czy też częstym przypadkiem, który obserwujemy w innych sprawach zgłoszeń złośliwych czy pieniackich.
Dodatkowo ustawa zakłada ścisłą współpracę szeregu organów administracji publicznej (w duchu zawartej w Kodeksie postępowania administracyjnego zasady współdziałania organów) i tu także dopiero po jakimś czasie obowiązywania regulacji będzie można stwierdzić, czy wypracowane w ustawie procedury „zdały egzamin”.
Warto jeszcze wskazać inne regulacje mające wpływ na działanie organów samorządu terytorialnego – mianowicie na podstawie ww. ustawy zostanie wydane rozporządzenie zawierające wykaz gatunków inwazyjnych zastępujące obecne regulacje, a zgodnie z art. 83f ust 1 pkt 15 ustawy o ochronie przyrody, usuwanie drzew lub krzewów należących do IGO stwarzających zagrożenie dla Unii lub dla Polski nie wymaga uzyskania zezwolenia administracyjnego.
Artykuł powstał w ramach współpracy z mec. Agnieszką Masłowską-Gądek
fot. sozosfera.pl (zdjęcie ilustracyjne)
