Dziś już nie trzeba nikogo przekonywać, że problem z zanieczyszczeniem powietrza przestał być wyłącznie przedmiotem rozpraw naukowych i rozmów na wysokim szczeblu. Obecnie zły stan powietrza, którym na co dzień oddychamy, dotyka bezpośrednio każdego z nas i jest wręcz namacalny. Jest to szczególnie odczuwalne w okresie zimowym. Niemniej przyczyną znacznego zanieczyszczenia powietrza nie są wyłącznie emisje ze źródeł ciepła, tak licznie eksploatowanych w sezonie grzewczym. Problemem są również zanieczyszczenia pochodzące ze środków transportu, których liczba przecież nieustannie wzrasta. I choć maski antysmogowe powoli stają się modowym dodatkiem, a ich producenci prześcigają się w zakresie nowych wzorów i fasonów, konieczność podjęcia zdecydowanych działań, zmierzających do walki z narastającym problemem zanieczyszczenia powietrza, zdaje się być nieunikniona.
Opłata emisyjna od 1 stycznia 2019 r.
Jednym z narzędzi w zmaganiach o czyste powietrze ma stać się – obowiązująca od 1 stycznia 2019 r. – opłata emisyjna. Do jej uiszczenia zobowiązane zostały podmioty wprowadzające na rynek krajowy paliwa silnikowe, a ściślej – podmioty wykonujące działania podlegające opodatkowaniu podatkiem akcyzowym, których przedmiotem są te paliwa. Mowa tu przede wszystkim o produkcji i sprowadzaniu paliw z zagranicy. Mimo początkowych wątpliwości co do tego, jakie paliwa zostały objęte opłatą, ostatnia nowelizacja ustawy Prawo ochrony środowiska zdaje się je rozwiewać. Paliwami silnikowymi podlegającymi opłacie emisyjnej są benzyny silnikowe o kodach CN 2710 12 45 oraz CN 2710 12 49, a także oleje napędowe o kodach CN 2710 19 43 oraz CN 2710 2011, zgodne z aktualnie obowiązującymi oznaczeniami nomenklatury pozwalającej na sklasyfikowanie towarów w obrocie międzynarodowym. Sama wysokość opłaty emisyjnej ustalona została na poziomie 80 zł za każde 1000 litrów wprowadzonego paliwa.
Odcinając się jednak w tym miejscu od spekulacji związanych ze wzrostem cen paliw, wywołanym nowo wprowadzoną opłatą, warto zajrzeć nieco głębiej i zastanowić się, na co, tak pobrane opłaty, będą wydatkowane. Jak się bowiem okazuje, część z pozyskanych w ten sposób środków może wrócić do przedsiębiorców w formie bezzwrotnej dotacji, pożyczki lub innej zwrotnej formy wsparcia finansowego. Zgodnie z przepisami Prawa ochrony środowiska, część opłaty emisyjnej ma zasilić konto nowo utworzonego funduszu celowego, tj. Funduszu Niskoemisyjnego Transportu. Środki tego Funduszu będą stanowić źródło finansowania działań zmierzających do rozwoju paliw alternatywnych oraz tzw. elektromobilności.
Na jakie cele może być przeznaczona opłata emisyjna
Aby jednak pozyskać informację co do potencjalnych beneficjentów środków oraz rodzaju inwestycji podlegających wsparciu z Funduszu, należy wyjść poza ramy ustawy Prawo ochrony środowiska i poddać analizie akt stanowiący podstawę prawną jego funkcjonowania, czyli ustawę o biokomponentach i biopaliwach ciekłych. To w zapisach tego aktu prawnego znajduje się odpowiedź na pytanie o cel wydatkowania wpływów z opłaty emisyjnej.
Wachlarz inwestycji, jakie mogą uzyskać wsparcie z Funduszu zasilanego opłatą emisyjną, wydaje się stosunkowo szeroki. Obejmuje on bowiem wsparcie inwestycji zarówno w zakresie wytwarzania paliw odnawialnych, jak i budowy lub rozbudowy infrastruktury do ładowania pojazdów energią elektryczną, wykorzystywanych w transporcie. Środki z Funduszu będą mogły być również wydawane na realizację programów edukacyjnych, promujących wykorzystanie paliw odnawialnych lub energii elektrycznej. Zainteresowaniem może się również cieszyć dofinansowanie zakupu nowych pojazdów i jednostek pływających zasilanych biopaliwami ciekłymi, sprężonym gazem ziemnym (CNG) lub skroplonym gazem ziemnym (LNG) lub wykorzystujących do napędu energię elektryczną. Wsparcie będą mogli pozyskać m.in. producenci środków transportu wykorzystujących do napędu energię elektryczną lub określone rodzaje paliw oraz przedsiębiorcy prowadzących działalność w zakresie produkcji podzespołów do tego typu środków transportu. Powyższe nie wyczerpuje jednak w pełni ani katalogu preferowanych przedsięwzięć, ani kręgu potencjalnych beneficjentów środków z Funduszu. O samej formie wsparcia każdorazowo decydować będzie dysponent Funduszu, którym jest minister właściwy ds. energii.
Szczegółowe warunki w drodze rozporządzenia
Zarówno szczegółowe warunki udzielania wsparcia ze środków Funduszu, jak i sposób jego rozliczenia mają zostać określone w drodze rozporządzenia wykonawczego, którego projekt jest aktualnie na etapie konsultacji publicznych.
Wybór projektów do dofinansowania będzie następował w trybie konkursowym lub pozakonkursowym. Informacje o ogłoszeniu konkursów będzie można znaleźć na stronie internetowej Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Z kolei w Biuletynie Informacji Publicznej na stronach podmiotowych urzędu obsługującego ministra właściwego ds. energii pojawiać się będą informacje o naborze projektów w trybie pozakonkursowym.
Jak się okazuje, po raz kolejny sprawdza się przysłowie: „Nie taki diabeł straszny jak go malują”. Oczywiście, przy założeniu, że efekty tak podjętych działań będą realne i w dłuższej perspektywie widoczne, a nie staną się tylko kolejnym obciążeniem, do którego wszyscy z czasem przywykną, a o efekty nikt nie będzie pytał.
