Przekazanie do eksploatacji 74 oczyszczalni ścieków o łącznej przepustowości 420 tys. m3 na dobę (w tym 62 oczyszczalni ścieków komunalnych) oraz wybudowanie 6 tys. km sieci kanalizacyjnej odprowadzającej ścieki i 639 km sieci kanalizacyjnej na wody opadowe – m.in. takie są efekty rzeczowe inwestycji w obszarze ochrony środowiska i gospodarki wodnej, zrealizowanych w 2013 r.
Ale to nie wszystko. Zakończone już projekty wiązały się także z oddaniem do użytku urządzeń służących redukcji zanieczyszczeń pyłowych o zdolności 18 tys. ton na rok oraz do neutralizacji zanieczyszczeń gazowych o zdolności 169 tys. ton na rok. Natomiast owocem sfinalizowanych robót w zakresie gospodarki odpadami było uruchomienie instalacji do unieszkodliwiania odpadów o łącznej wydajności ok. 1,3 mln ton na rok (w tym 73% stanowiły składowiska). Nie próżnowano również w dziedzinie gospodarki wodnej. W 2013 r. oddano do użytku urządzenia zaopatrzenia w wodę o łącznej wydajności ok. 197 tys. m3 na dobę (w tym ok. 60% stanowiły stacje uzdatniania wody). Ponadto wybudowano osiem zbiorników wodnych, a ich pojemność wynosi w sumie blisko 5 mln m3. Spore nakłady przeznaczono też na regulację rzek (297 km) oraz na budowę i modernizację 156 km obwałowań przeciwpowodziowych.
Taka ilość zrealizowanych inwestycji proekologicznych musiała wiązać się z wydatkowaniem ogromnych środków na ten cel. Jak duże były to nakłady, przedstawił Główny Urząd Statystyczny (GUS) w opracowaniu pt. „Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej w Polsce w 2013 r.”.
Coraz więcej pieniędzy
W ubiegłym roku inwestycje służące ochronie środowiska pochłonęły niemal 10,9 mld zł, zaś projekty dotyczące gospodarki wodnej – prawie 3,1 mld zł. Co istotne, przeznaczane na ten cel środki wzrosły w stosunku do roku 2012 odpowiednio o 7,1% i o 9,7%. W zasadzie począwszy od 2002 r. wciąż przyrasta poziom środków kierowanych na przedsięwzięcia proekologiczne, z kulminacją w 2011 r. Potem nakłady te spadały, utrzymując się jednak na poziomie powyżej 10 mld zł dla zadań środowiskowych oraz w granicach 3 mld zł dla inwestycji w gospodarkę wodną (rysunek).
Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej w latach 2000-2013 (ceny bieżące). Źródło: Informacja GUS pt. „Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej w Polsce w 2013 r.”
Jeśli chodzi o źródła finansowania projektów w ochronie środowiska, to nieco ponad połowę kosztów pokrywali sami inwestorzy. W przeszło 22% korzystano ze środków zagranicznych, a niespełna 19% stanowiły fundusze ekologiczne, pożyczki i kredyty. Czasem w strukturze finansowania tych przedsięwzięć pojawiały się środki z budżetu państwa (7%) lub inne źródła finansowania (1,4%).
Nieco inaczej prezentowała się struktura wydawania środków w przypadku zadań w dziedzinie gospodarki wodnej. Tu bowiem z portfeli inwestorów asygnowano ok. 31,5%, zaś środki z zagranicy stanowiły 25,3%. Na podobnym poziomie jak w przypadku nakładów na inwestycje prośrodowiskowe korzystano z funduszy ekologicznych, pożyczek i kredytów (19,9%) oraz z innych źródeł finansowania (1,2%). Co ciekawe, z budżetu państwa na gospodarkę wodną wydano ponad 22% wartości zrealizowanych projektów.
Przez pryzmat regionów
GUS przyjrzał się także wydatkowaniu pieniędzy na ochronę środowiska w poszczególnych regionach. Analiza ta wykazała, iż w 2013 r. największe nakłady na środki trwałe na ochronę środowiska poniesiono w województwach śląskim (16,1% ogółu nakładów na środki trwałe służące ochronie środowiska), mazowieckim (14,2%) i łódzkim (10%), natomiast najmniejsze – w lubuskim (2%), podlaskim (2,2%) i warmińsko-mazurskim (3,2%).
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
Zupełnie inne regiony Polski dominowały pod względem poniesionych nakładów w zakresie gospodarki wodnej. Tu najlepiej wypadły województwa lubelskie (15,8% ogółu nakładów), świętokrzyskie (13,3%) i dolnośląskie (13,1%). Na drugim biegunie znalazły się województwa pomorskie (2%), kujawsko- pomorskie (2,4%) i małopolskie (2,6%).
Patrząc na dynamikę tych środków, można zaobserwować, iż niektóre regiony dołożyły starań, by znacząco zwiększyć poziom nakładów na ochronę środowiska w stosunku do roku poprzedniego. W tym zakresie najwyższy wzrost nakładów odnotowano na Mazowszu (o 56,6%), w Małopolsce (o 23,3%) i na Podkarpaciu (o 23,1%). Z kolei największe spadki przeznaczanych na inwestycje pieniędzy wystąpiły w województwach lubelskim (o 28,3%), podlaskim (o 21,6%) i wielkopolskim (o 18,9%).
Z kolei w gospodarce wodnej wzrost nakładów w odniesieniu do roku poprzedzającego wystąpił m.in. w województwach śląskim (o 35,1%), podlaskim (o 33,8%) i dolnośląskim (o 31,6%), zaś spadek zaobserwowano tylko w czterech województwach: wielkopolskim (o 19,4%), pomorskim (o 13,5%), kujawsko-pomorskim (o 11,2%) i mazowieckim (o 4%).
Na co wydatkowano środki?
Na jakie dokładnie obszary skierowano środki? Otóż największe nakłady poniesiono na gospodarkę ściekową i ochronę wód (51,9% ogółu nakładów). W sumie na ten cel wydatkowano 5,6 mld zł. W tym zakresie liderami były województwa śląskie (18,1%), mazowieckie (14,7%) i małopolskie (9,9%). W ogonie znalazły się natomiast województwa podlaskie (2,7%), lubuskie (2,9%) oraz warmińsko-mazurskie (3%).
Niemałe nakłady poniesiono też na ochronę powietrza atmosferycznego i klimatu (23,9% środków ogółem). W tej dziedzinie dominowały województwa świętokrzyskie (18,8%), śląskie (15,5%) i mazowieckie (15,5%). Najmniej inwestycji poczyniono w Lubuskiem (0,4%), Kujawsko-Pomorskiem (0,8%) i Podlaskiem (0,9%). Łącznie na ten cel wydano 2,6 mld zł. Środki te skierowano głównie na urządzenia do redukcji zanieczyszczeń oraz na nowe techniki i technologie spalania paliw wraz z modernizacją kotłowni i ciepłowni.
Zdecydowanie mniej środków wyasygnowano na gospodarkę odpadami (12,3% ogółu nakładów na ochronę środowiska), zmniejszenie hałasu i wibracji (3,8%), ochronę różnorodności biologicznej i krajobrazu (1,4%) oraz a na ochronę gleb i wód podziemnych i powierzchniowych (0,7%).
Na podstawie informacji GUS pt. „Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej w Polsce w 2013 r.” opracowała Katarzyna Terek